| Pytania egzaminacyjne |
| 47. Funkcje partii politycznych Partie polityczne min: - kształtują opinie publiczna , - są mechanizmami wyłaniającymi elitę rządzącą państwem, - formułują określone programy i doktryny polityczne, - wiążą państwo ze społeczeństwem, - stanowią forum legalnej walki o władzę polityczną, - uczestniczą w kształtowaniu systemów politycznych 48. Klasyfikacja partii politycznych Klasyfikacja partii politycznych Ze względu na kryterium organizacyjne • Partie kadrowe, • Partie półmasowe, • Partie masowe, Ze względu na sposób kierowania: • Partie zdecentralizowane, • Partie scentralizowane Wg Maxa Webera ugrupowania dzielą się na: • Partie patronażu, • Partie interesu, • Partie światopoglądowe, Z uwagi na treść programową można też mówić: • Partiach rewolucyjnych, • Partiach reformistycznych, • Partiach konserwatywnych, • Partiach reakcyjnych, Ze względu na funkcję rządzenia. • Partie rządzące, • Partie opozycyjne, Istnieje jeszcze podział na partie lewicowe, prawicowe, centralne. 49. Pojęcie i rodzaje systemów politycznych System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi. W politologii najczęściej podaje się trzy rodzaje systemów politycznych: 1. Koncepcja systemowo-funkcjonalna; W tym ujęciu żadna część układu politycznego nie może istnieć bez innej, łączą je funkcjonalne zależności. Życie polityczne to system powiązanych czynności. System polityczny jest częścią systemu społecznego obejmującego całe społeczeństwo, obejmuje trzy elementy: wspólnotę polityczną , reżim polityczny , instytucje polityczne. 2. Koncepcja strukturalno-instytucjonalna W tym rozumieniu system polityczny jest równorzędnym z ekonomicznym i kulturowym, podsystemem społecznym, wyodrębnionym z działalności grup społecznych. Oprócz podmiotów związanych stricte z działaniem politycznym, w ujęciu strukturalno-instytucjonalnym mieszczą się również organizacje pozarządowe. Na podsystem ten składają się: struktura polityczna normy polityczne i prawne stosunki polityczne świadomość polityczna kultura polityczna 3. Koncepcja instytucjonalno-normatywna Ten model charakteryzuje się uwypukleniem znaczenia instytucji i norm politycznych, które mają decydujące znaczenie w relacji władzy i społeczeństwa. Wyróżnia się trzy elementy systemu politycznego w takim rozumieniu: idee i wartości polityczne organizacje i instytucje wywierające wpływ i uczestniczące w życiu politycznym kraju normy regulujące i organizujące wcielanie w życie idei politycznych oraz normujące struktury i funkcjonowanie instytucji politycznych. 50. Prawne regulacje działalności partii politycznych Zasady tworzenia partii politycznych reguluje ust. z 27.04.1997r znowelizowana przez ust. z 1.04.2001r ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu. Ustawa wprowadziła procedurę rejestracji partii politycznych . Zgłoszenia partii do sądu okręgowego w Warszawie dokonują 3 osoby wchodzące w skład organów uprawnionych reprezentowania partii na zewnątrz. W zgłoszeniu należy podać: nazwę, skrót nazwy , adres siedziby, imiona i nazwiska , adresy osób wchodzących w skład organów statutowych. Do zgłoszenia należy dołączyć statut oraz wykaz 1000 osób popierających zgłoszenie obywateli polskich ,którzy ukończyli 18 lat i mają pełną zdolność do czynności prawnych. 59. Udział organów władzy wykonawczej w procedurze ustawodawczej w świetle zasady podziału władzy. - Prezydent i Rada Ministrów mogą składać projekty ustaw Po uchwaleniu ustawy przez sejm i senat Prezydenta może: - wnosić poprawki do swojego projektu ustaw - w ciągu 21 dni podpisać ustawę - zarządzić ogłoszenie w dzienniku ustaw - wystąpienie do trybunału Konstytucyjnego o zbadanie Konstytucyjności. - zastosować veto prezydenckie – odmowa podpisania ustawy i kieruje do Sejmu do ponownego rozpatrzenia - Sejm może veto przyjąć albo odrzucić. - w stanie wojennym może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy Rada Ministrów zapewnia wykonanie ustaw. 61. Organy kontroli i ochrony prawa w świetle zasady podziału władzy. Są to organy stanowiącą odrębną, czwartą grupę organów państwowych. Należą do nich NIK, RPO i Krajowa Rada RiT. NIK - podejmuje kontrolę na zlecenie sejmu lub jego organów, na wiosek prezydenta, prezesa Rady Ministrów i z własnej inicjatywy RPO- jest niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed sejmem - corocznie informuje sejm i senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i prawa człowieka i obywatela - przyjmuje skargi na bezprawne i niesprawiedliwe działania administracji KRRiT – jest powołana przez sejm. Stoi na straży prawa obywateli do informacji i udziela koncesji na nadawanie TV i radia. 63.Modele dwuizbowości parlamentu Model dwuizbowości dotyczy problemu struktury organów przedstawicielskich. O dwuizbowości możemy mówić w znaczeniu węższym i szerszym. W pierwszym znaczeniu za dwuizbowość należy uznać ciało ustawodawcze złożone z dwóch izb, w drugim zaś sytuację, gdy dwa organy o charakterze przedstawicielskim uznane są w Konstytucji za organy sprawujące w państwie władzę ustawodawczą. 78. Zasada wolności i praw człowieka i obywatela. Zasada ta, w Polskim prawodawstwie wywodzi się z art. 30 Konstytucji który mówi, iż: źródłem wolności praw człowieka i obywatela jest przyrodzona i niezbywalna godność - jest ona nienaruszalna - wolność człowieka podlega ochronie prawnej - każdy jest obowiązany szanować wolność i prawa innych - ograniczenia wolności i praw mogą wynikać tylko z ustaw i o ile jest to ważne dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego, albo wolności i praw innych osób 79. Koncepcje statusu jednoski w państwie. Koncepcja prawno-naturalna (uniwersalna) – prawa człowieka mają charakter ponadpaństwowy, łączy je jeden podmiot to, że jest się człowiekiem. Koncepcja liberalna – państwo ma zapewnić jednostce wolność. Koncepcja miejsca jednostki w socjalnym państwie prawa – państwo ma pomagać jednostce. Koncepcja chrześcijańska – kładzie nacisk na równość wierze i osobowości (godności) człowieka. Koncepcja marksistowska – państwo jest dysponentem praw i wolności, „państwo je daje, państwo może je odebrać”. Koncepcja faszystowska – pełne podporządkowanie jednostki. Koncepcja islamska – mają prawa i wolności ci którzy są wyznawcami islamu. Koncepcja azjatycka – ilość praw jest zależna od statusu społecznego (od urodzenia, od płci). 80. Konstytucyjne zasady ogólne w zakresie wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela -Poszanowanie i ochrona godności człowieka -Wolność człowieka podlega ochronie prawnej -Kazdy ma obowiązek szanować wolności i prawa innych -Wszyscy są równi wobec prawa -Zakaz dyskryminacji w zyciu politycznym, społecznum lub gospodarczym -Równe prawa kobiet i męzczyzn -Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców polskich (chyba, ze ustawa stanowi inaczej) -Zapewnienie obywatelom polskim należącym do mniejszości etnicznych i narodowych wolność zachowania i rozwoju własnego jezyka, obyczajów, tradycji, kultury -Prawo do opieki ma każdy obywatel Polski, który przebywa za granicą 81.Godność człowieka jako źródło praw i wolności. O zasadzie godności człowieka wspomina wstęp do konstytucji nakazując wszystkim dbałość o zachowanie przyrodzonej godności człowieka w procesie stosowania konstytucji. Wspomniana zasada znajduje szersze odzwierciedlenie w art. 30, który: określa godność, jako przyrodzoną i niezbywalną cechę człowieka, określa godność, jako źródło wolności i praw człowieka i obywatela, nadaje godności przymiot nienaruszalności, ustanawia po stronie wszystkich władz publicznych obowiązek poszanowania i ochrony godności człowieka. 82.Konstytucyjne zasady nabycia obywatelstwa polskiego. - przez urodzenie: - prawo krwi – obywatelstwo nabywają dzieci zrodzone z obywateli polskich bez względu na miejsce urodzenia, bądź też jeden z rodziców jest bezpaństwowcem, a drugi polakiem. W przypadku gdy jest polak + cudzoziemiec dziecko nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, ale w ciągu 3 miesięcy można mu wybrać inne. W przypadku braku porozumienia rodzic może się zgłosić do sądu rejonowego celem rozstrzygnięcia. - prawo ziemi – uzależnia nabycie obywatelstwa od urodzenia na terytorium danego państwa. Polskie prawo stosuje je posiłkowo, gdy dzieci są znalezione lub narodzone w Polsce, a rodzice są nieznani bądź są apardytami o nieokreślonym obywatelstwie. - naturalizacja – nadanie obywatelstwa cudzoziemcowi lub bezpaństwowcowi lub osobie o nieokreślonym obywatelstwie. W Polsce cudzoziemiec lub apardyta chcący otrzymać polskie obywatelstwo musi spełnić 2 warunki: zamieszkiwać w Polsce min. 5 lat oraz wystąpić do Prezydenta o nadanie obywatelstwa, dotyczy to również dzieci. Występuje także naturalizacja uproszczona – cudzoziemka po zerwaniu małżeństwa z obywatelem polskim może w ciągu trzech miesięcy wystąpić do wojewody lub urzędu konsularnego o przyznanie obywatelstwa. - reintegracja – odzyskanie poprzedniego obywatelstwa, dot. tylko kobiet, które utraciły obywatelstwo polskie przez małżeństwo z cudzoziemcem, a to zostało unieważnione lub ustało. Formalności j.w. repatriacja – przechodzi na dzieci, dla cudzoziemców pochodzenia polskiego - przez opcję – wybór obywatelstwa przez osobę mogącą się ubiegać o obywatelstwo co najmniej 2 państw. Stosowane przy zmianach terytorialnych. Dzieci w połowie polskie mające obce obywatelstwo między 16, a 6-cioma miesiącami przez 18 rokiem życia mogą złożyć oświadczenie o chęci nabycia obywatelstwa polskiego. 83.Prawa człowieka a prawa obywatela. Prawa człowieka- prawa podstawowe- prawa podmiotowe. Zespół praw jednostki wyróżniających się z ogółu praw przysługujących obywatelom w danym państwie z racji zajmowania wyższego miejsca w hierarchii wartości akceptowanej powszechnie przez społeczeństwo i państwo. Zakres podmiotów dotyczący w I-ym rzędzie obywatela jako indywidualnych osób fizycznych. Coraz częściej państwo gwarantuje większość praw także obcokrajowcą przebywającym na jego terytorium Prawo podmiotowe - termin ten ma znaczenie aksjologiczne. Oznacza się nim np. roszczenie praw. Obowiązuje tylko wtedy, gdy zostały stworzone stosowne instrumenty prawne, które mogą wynikać wprost z konstytucji bądź ustaw. Obowiązki obywatela Dobro wspólne: Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne. Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej. Podatki i opłaty: Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Obowiązek obrony: Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny. 84.Zasada równości wszystkich wobec prawa. Odnosi się do wszystkich podlegających jurysdykcji RP. Uzupełnia ją prawo do równego traktowania wszystkich obywateli przez władze publiczne. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwaliło się stanowisko głoszące, że równość wobec prawa należy rozumieć tak, iż wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną w stopniu równym mają być traktowane równo. Trybunał dopuścił przy tym do tzw. dyskryminacji pozytywnej, polegającej na aktywnym preferowaniu pewnym grup, gdy jest to konieczne dla doprowadzenia do faktycznej równości. Pozostałe normy konstytucji to: - zakaz dyskryminacji kogokolwiek w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkowiek przyczyny - równouprawnienie kobiet i mężczyzn - równy dostęp obywateli do świadczeń państwowej opieki zdrowotnej - równy dostęp obywateli do wykształcenia - zasada równości prawa wyborczego - równy dostęp do dóbr kultury - prawo dostępu obywateli do służby publicznej 85.Konstytucyjna klasyfikacja praw i wolności jednostki. a) Wśród praw i wolności osobistych Konstytucja wymienia: - prawo do życia, - nietykalność osobistą, która obejmuje w szczególności zakaz poddawania eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody, zakaz poddawania torturom i okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu (rozwinięciem jest zakaz stosowania kar cielesnych), zakaz pozbawiania wolności z wyjątkiem przypadków określonych ustawowo oraz nienaruszalność mieszkania, - prawo do rzetelnej procedury sądowej a w szczególności prawo do sądu i prawo do obrony w postępowaniu karnym, - prawo do ochrony prywatności, które obejmuje prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia, a także prawo do decydowania o swoim życiu osobistym, nikt nie może być przez organy władzy publicznej zobowiązywany do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania, - wolność przemieszczania się obejmuje swobodę przemieszczania się po terytorium Rzeczypospolitej, swobodę wyboru miejsca zamieszkania i pobytu, swobodę opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej, co wiąże się z prawem do paszportu, - wolność sumienia i religii obejmuje w szczególności wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru, swobodę uzewnętrzniania religii, swobodę posiadania miejsc kultu, prawo osób wierzących do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują (np. żołnierze, więźniowie) oraz prawo rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania zgodnie z własnymi przekonaniami, - wolność wyrażania poglądów i opinii to w szczególności wolność wyrażania poglądów, wolność pozyskiwania informacji oraz wolność rozpowszechniania informacji (w praktyce zwłaszcza wolność prasy i druku) a także wolność twórczości artystycznej. b) Prawa i wolności polityczne (przyznane zostały tylko obywatelom polskim) to: - prawo do udziału w życiu publicznym realizowane poprzez prawo do głosowania w wyborach i referendach, prawo kandydowania w wyborach, prawo inicjatywy ustawodawczej, prawo dostępu do służby publicznej (np. do zawodowej służby wojskowej), prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów wladzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a ponadto prawo do składania petycji, wniosków i skarg, tak w interesie publicznym, jak i własnym, bądź osób trzecich - wolność zgromadzeń obejmuje swobodę organizowania zgromadzeń i uczestniczenia w nich (warunkiem jest jednak pokojowy charakter zgromadzenia – wyrok TK z 28.06.2000r.), - wolność zrzeszania się w ujęciu ogólnym dotyczy swobody zakładania zrzeszeń i swobody uczestniczenia w nich. c) Wśród praw i wolności ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych Konstytucja wymienia między innymi: - prawo do ochrony własności, - swobodę działalności gospodarczej, - uprawnienia pracownicze – Konstytucja z 1997 roku nie przyznaje obywatelom prawa do pracy, wychodząc z założenia, iż w nowych warunkach gospodarczych byłoby to nierealne. W to miejsce pojawiły się zasady polityki państwa, w szczególności nakaz zmierzania do pełnego zatrudnienia, realizacji programów zwalczania bezrobocia, organizowania szkolenia zawodowego oraz robót publicznych. Konstytucja ustanawia natomiast prawa i wolności o bardziej szczegółowym charakterze, a to: wolność wyboru i wykonywania zawodu, prawo do minimalnego wynagrodzenia, prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, prawo do wypoczynku – urlopy i dni wolne od pracy, a także prawo do koalicji, czyli organizowania się w związki zawodowe, - prawo do zabezpieczenia społecznego – dotyczące tylko obywateli i odnoszące się do sytuacji niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo, - prawo do ochrony zdrowia - poza ogólnie sformułowaną normą, zgodnie z którą prawo to przysługuje każdemu, przyznaje obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Konstytucja formułuje też zasady polityki państwa, takie, jak: zapewnienie szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku, zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska, popieranie rozwoju kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. - prawo do nauki, które do 18 roku życia jest połączone z obowiązkiem nauki. Z prawem do nauki łączą się trzy istotne wolności tj. wolność wyboru szkoły publicznej lub innej (decyzje w tej sprawie pozostawia się rodzicom), wolność tworzenia szkół niepublicznych wszelkich szczebli (państwu przysługuje w stosunku do nich nadzór), wolność nauczania tzn. określania nauczanych treści w odniesieniu do uniwersytetów (wynika to z zasady autonomii szkół wyższych), - prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska jest uzupełnione kilkoma zasadami polityki państwa, takimi, jak zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego, ochrona środowiska, wspieranie działań obywateli w tym obszarze. 86. Dopuszczalne ograniczenia praw i wolności jednostki w świetle Konstytucji RP. Ograniczenia praw i wolności jednostki przy wprowadzaniu i stosowaniu stanów nadzwyczajnych: a.) ograniczając wolności i prawa czł. i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać godności czł., ochrony życia, humanitarnego traktowania, ponoszenia odpowiedzialności karnej, dostępu do sądu, ochrony dóbr osobistych, sumienia i religii, składania petycji, ochrony rodziny i dzieci b.) niedopuszczalne jest ograniczenie wolności i praw czł.i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, pochodzenia społecznego, wyznania, urodzenia i majątku c.) w stanie klęski żywiołowej ustawa może ograniczać: wolność działalności gospodarczej, nienaruszalność mieszkania, wolność osobistą, wolność poruszania się i pobytu na terytorium RP, wolność pracy, prawo do strajku, prawo własności, prawo do BHP, prawo do wypoczynku. 87.Środki ochrony praw i wolności jednostki w świetle Konstytucji RP. Art.77-81 Konstytucji zatytułowane “środki ochrony wolności i praw”, wskazuje podstawowe prawno-instytucjonalne gwarancje zabezpieczające prawa i wolności czlowieka i obywatela. Są to: prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej prawo do zaskarżania decyzji i orzeczeń wydawanych w pierwszej instancji prawo do wystąpienia ze skargą konstytucyjną prawo do wytępowania do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskami o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej 88.Prawo do wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich jako środek ochrony praw jednostki. Wg art. 80 ( Każdy ma prawo wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie, do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej) art. 208 ust. 1 RPO stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. -Ochrona praw i wolności dotyczy nie tylko obywateli polskich ale też cudzoziemców i apartydów znajdujących się pod władzą RP w zakresie przysługujących im wolności i praw. -rzecznik bada czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji, nie nastąpiło naruszenie prawa, zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. 89.Prawo do skargi konstytucyjnej. Zgodnie z art. 79 ust.1 konstytucji , każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie, którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Skargę może wnieść zarówno obywatel jak i cudzoziemiec, tak os. Fizyczna jak os. Prawna 90.Konstytucyjne obowiązki jednostki. Art.82-86 Konstytucji – obowiązkami obywateli Polski jest: wierność RP i troska o jej dobro wspólne przestrzeganie prawa RP ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych (podatki wg ustawy) obrona Ojczyzny (obowiązek służby wojskowej lub służby zastępczej) dbałość o stan środowiska 91.Konstytucyjne zasady ustroju społeczno-gospodarczego. Zgodnie z art. 20 Konstytucji podstawą ustroju społeczno-gospodarczego Polski jest społeczna gospodarka rynkowa oparta na: - własności prywatnej, - wolność działalności gospodarczej - na solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych. Do tego dochodzić mogą inne elementy zawarte w Konstytucji jak: - ochrona środowiska oparta na zasadzie zrównoważonego rozwoju, - wolność wykonywania zawodu, - gospodarstwo rodzinne jako podstawa ustroju rodzinnego państwa - prawo do własności, 92.Zasada społecznej gospodarki rynkowej. Jest ona podstawą ustroju gospodarczego RP opierająca się na swobodnej działalności gospodarczej oraz własności prywatnej, solidarności, dialogu i współpracy społecznych partnerów zgodnie z art. 20 konstytucji. Społeczno-socjalna gospodarka rynkowa określająca nasz system gospodarczy akceptuje zasadę liberalizmu gospodarczego i gospodarki rynkowej ale jednocześnie pod wpływem bieżącej polityki partii i związków zawodowych ustanowione są swoiste regulatory przebiegu procesów gospodarczych w celu ochrony prawnych postulatów czy wartości społecznych różnych grup. 93.Zasada swobody działalności gospodarczej. W Konstytucji zagwarantowano swobodę prowadzenia działalności gospodarczej a jej ograniczenie jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny (stany nadzwyczajne) ( art.20,22,233) 94.Zasada ochrony własności i prawa dziedziczenia. Art.21 i 64 każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia i RP chroni własność a wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Ograniczenie własności (stany nadzwyczajne)– tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie , w jakim nie narusza ona istoty prawa własności 95. Zasady decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego. Zgodnie z Art. 15. 1. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej. Decentralizacja to proces przekazywania uprawnień decyzyjnych w dół hierarchii organizacyjnej, tj. delegowania ich jednostkom najniższego szczebla. Np. przekazanie obowiązków związanych ze służbą zdrowia lub szkolnictwem niższym gminom. Przyjęto bowiem, iż właśnie te jednostki, będąc najbliżej obywatela mogą lepiej działać dla dobra społeczeństwa. 96. Zasada zamkniętego systemu źródeł prawa. Obecnie system źródeł prawa w Polsce ma charakter systemu prawa zamkniętego zarówno pod względem podmiotowym jak i przedmiotowym . Zostało to wprost zawarte w Konstytucji w art. 87 określono , że źródłami prawa powszechnie obowiązującymi obok samej Konstytucji są : ustawy , ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia , a ponadto , na obszarze działania odpowiednich organów , ustanowione przez nie akty prawa miejscowego. Wszystkie te enumeratywnie wyliczone akty prawne są źródłami prawa powszechnie obowiązującego. 97. Zasada bezpośredniego stosowania ratyfikowanych umów międzynarodowych w wewnętrznym porządku prawnym. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da pogodzić się z umową. 98. Konstytucja a prawo ponadnarodowe. Prawo ponadnarodowe, to inaczej prawo unijne. W przypadku gdy konstytucja sprzeczna jest z prawem unijnym, to: Według większości – prawo unijne powinno mieć prymat nad konstytucją, Pogląd prof. Małajnego – normy te są równorzędne, wynika to z hybrydalnego charakteru Unii, która ma elementy zarówno federacji, jak i organizacji międzynarodowej. W przypadku niezgodności tych aktów powinna nastąpić rozmowa polityczna, a w przypadku nie dojścia do porozumienia to państwo albo samo występuje z Unii, albo zostaje zawieszone w prawach unijnych. 99. Zasada pomocniczości i społeczeństwa obywatelskiego. W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny,[..] my, Naród Polski[...]ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości , współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Władza centralna winna spełniać pomocniczą funkcję, wypełniając jedynie te zadania, które nie mogą być wykonywane efektywnie na pośrednich i najniższym poziomach organizacyjnych. Społeczna i polityczna aktywność winna więc zostać „zarezerwowana” dla możliwie najmniejszych i najniżej położonych ogniw władzy publicznej. Obywatele mają możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym, tym samym w kształtowaniu kierunków polityki państwowej. Upodmiotowienie obywateli czyni ich współodpowiedzialnymi za losy państwa. Społeczeństwo obywatelskie to społeczeństwo pluralistyczne, w którym każdy ma możliwość działania w wybranych przez siebie instytucjach i organizacjach, służących realizacji jego podmiotowości jako obywatela, pracownika itp. Instytucje społeczeństwa obywatelskiego działają niezależnie od władzy państwowej. Podejmowane przez obywateli działania mają na celu właściwe zarządzanie sprawami dotyczącymi całej społeczności, w imię dobra wspólnego i wspólnych korzyści. pracownika itp. Instytucje społeczeństwa obywatelskiego działają niezależnie od władzy państwowej. Podejmowane przez obywateli działania mają na celu właściwe zarządzanie sprawami dotyczącymi całej społeczności, w imię dobra wspólnego i wspólnych korzyści. 100. Zasady ustroju politycznego państwa w sytuacjach szczególnych zagrożeń. Konstytucja RP zapewnia gwarancję praworządności przy wprowadzaniu i stosowaniu stanów nadzwyczajnych. - określa tryby wprowadzenia stanu nadzwyczajnego - podaje zakres ograniczeń praw obywatelskich - określa maksymalny okres na jaki może być wprowadzony stan nadzwyczajny - ustala mechanizmy kontroli władzy wykonawczej przez ustawodawczą zakazuje w trakcie stanu nadzwyczajnego: - zmieniać zasadnicze ustawy jak Konstytucję, o wyborze prezydenta, ordynacji wyborczej, - skracać kadencji sejmu w trakcie i w terminie 90 dni od ustania tego stanu, - przeprowadzania referendum - przeprowadzania wyborów (parlamentarnych, samorządowych, prezydenckich) Do pytania 100 Obowiązująca konstytucja przewiduje możliwość wprowadzania stanów nadzwyczajnych na części albo całym terytorium: Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego zmienia kompetencje organów państwowych a więc częściowo zasady ustrojowe i następuje: - wzmocnienie organów wykonawczych - ograniczenie praw obywatelskich |