Materiały 21/01/12

A ja posiadam takie materiały - miłego czytania - dostałam od koleżanki z tamtego roku System ochrony prawnej w UE I Zagadnienia wstępne 1.Istota prawa UEc 2.Źródła prawa 3.System instytucjonalny 4.Zasady prawa UE II System organów ochrony prawnej UE 1.Organizacja i skład TS i Sądu 2.Postępowania i rodzaje skarg - Postępowanie prejudycjalne i inne - Skarga na nieważność aktu prawa UE - Skarga na bezczynność instytucji UE III Pozasądowy system ochrony prawnej 1.Prawo petycji do Rady Europy IV Ochrona praw podstawowych 1.Ochrona praw człowieka w systemie RE 2.Ewolucje orzecznictwa ETSU w kontekście ochrony praw podstawowych 3.Prawa podstawowe w Traktacie o UE 4.Karta Praw Podstawowych Unia Europejska opierała się na trzech filarach: 1.Wspólnoty Europejskie : EWG EWWiS Euratom 2.Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 3.Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne Traktat z Lizbony zmienił to. Obecnie nie ma już trzech filarów. Prawo europejskie w sensie węższym i sensie szerszym: Sensu largo to prawo wszystkich organizacji międzynarodowych działających w Europie: Europejski Obszar Gospodarczy, OBWE, Rada Europy. Sensu stricte to prawo Unii Europejskiej. Traktat z Lizbony zmienił nazewnictwo: Traktat o wspólnocie to obecnie Traktat o funkcjonowaniu UE czyli Traktat z Lizbony. Drugą podstawą prawną jest Traktat o UE z 1992 roku z Maastricht. Unia Europejska to organizacja międzynarodowa o szczególnym ponadnarodowym charakterze. Wg autonomistów Prawo UE i UE to niezależny porządek prawny od prawa publicznego międzynarodowego. Wg internacjonalistów Prawo UE to część prawa międzynarodowego publicznego. Cechy ponadnarodowe UE: - Organy ponadnarodowe Komisja Europejska, Parlament Europejski - Autonomia sądowa, UE posiada własne sądy zw. Trybunałem Sprawiedliwości o wyłącznej i władczej kompetencji. Sędziowie Trybunału Sprawiedliwości są desygnowani. - Autonomiczny charakter unijnego porządku prawnego Unijny porządek prawny to, to, że akty prawa unijnego nie mogą być na szczeblu prawa krajowego zmieniane. Większość decyzji w Radzie Europejskiej jest podejmowanych większościowo, możliwość podejmowania decyzji dla wszystkich państw członkowskich podejmowana jest większościowo. Różnice pomiędzy prawem międzynarodowym publicznym a prawem UE: - Wymagana jest ratyfikacja (prawo międzynarodowe publiczne), akty prawa unijnego nie wymagają ratyfikacji, obowiązuje zasada bezpośredniego stosowania i skutku. Zasada bezpośredniego skutku oznacza, że na akty prawa unijnego jednostki mogą powoływać się bezpośrednio przed sądami krajowymi. - Podmiotami prawa międzynarodowego publicznego są tylko państwa. Adresatem normy prawnej jest zawsze państwo. - Pomiotem prawa unijnego oprócz państw członkowskich także jednostki: os. fizyczne i prawne. Wspólnotowa i międzyrządowa metoda integracji w UE: Wspólnotowy model integracji europejskiej oznacza przyjęcie szczególnego podziału zadań między instytucjami unijnymi a także między instytucjami a państwami członkowskimi. Decydujące znaczenie w stanowieniu i stosowaniu prawa mają instytucje o charakterze ponadnarodowym na rzecz których państwa członkowskie traktatowo delegowały uprawnienia do stanowienia i stosowania prawa. Zasada kompetencji powierzonych oznacza, że Unia działa w granicach kompetencji powierzonych przez państwa członkowskie w Traktatach. Przekroczenie tych kompetencji skutkuje nieważnością aktu prawa unijnego. Międzyrządowy model integracji: decydujące znaczenie w stanowieniu i stosowaniu prawa mają państwa członkowskie. Źródła prawa UE Prawo pierwotne Zasady ogólne prawa Umowy międzynarodowe (w tym stowarzyszeniowe) Prawo wtórne •Akty prawnie wiążące •Akty prawnie niewiążące Prawo pierwotne to Traktaty założycielskie wraz z akcesyjnymi: Traktat o EWWiS z 1952, Traktat Rzymski z 1957, Traktat Fuzyjny z 1965, Jednolity Akt Europejski z 1986, Traktat z Maastricht z 7 lutego 1992, Traktat Amsterdamski z 1997, Traktat z Nicei z 2001, Traktat Lizboński z 7 grudnia 2007. Zasady ogólne prawa: chodzi o zasady wypracowane w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE, których celem jest wypełnianie luk prawnych - Zasada pewności prawa i nie działania prawa wstecz - Zasady niedyskryminacji i proporcjonalności – środki przewidziane do realizacji określonego celu przewidziane traktatowo muszą odpowiadać ważności tego celu i muszą być konieczne do jego osiągnięcia. Zasady główne prawa to ochrona praw człowieka. Umowy międzynarodowe to umowy zawierane przez UE z innymi podmiotami, państwami trzecimi np. ONZ. Umowy stowarzyszeniowe zawierane są z państwami kandydującymi. Unia może zawrzeć umowy posiada upoważnienie w danej sprawie. Akty prawa wtórnego wiążące to: - Rozporządzenia - Dyrektywy - decyzje Rozporządzenia są instrumentami unifikacji a dyrektywy harmonizacji ustawodastw państw członkowskich. Rozporządzenie to akt prawny o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym. Rozporządzenia unijne posiadają nieograniczoną liczbę adresatów i odnoszą się do sytuacji powtarzalnych. Rozporządzenia obowiązują bezpośrednio i w całości we wszystkich państwach członkowskich. Wchodzą w życie z datą wskazaną, a jeśli nie ma daty wskazanej to 20 dni od chwili publikacji. Rozporządzenia ujednolicają stan prawny między państwami członkowskimi dziedziny, której dotyczą. Dyrektywy skierowane są tylko do państw członkowskich. Wiążą państwa członkowskie jedynie co do osiągnięcia celu wskazanego w treści danej dyrektywy. Natomiast wybór metod i środków pozostają w kwestii państw. Na implementowanie (wdrożenie) dyrektywy państwo ma od roku do 3 lat. Brak implementacji w terminie jednostka ma prawo wnieść skargę przeciwko danemu państwu do sądu krajowego. Warunki odpowiedzialności odszkodowawczej jednostki w przypadku braku implementacji lub złej implementacji dyrektywy: - Określona dyrektywa musi nadawać jednostkom określone uprawnienia - Postanowienia dyrektywy muszą być dostatecznie jasne aby jednostka mogła odczytać z nich zakres przysługujących jej uprawnień - Musi wystąpić związek przyczynowo skutkowy pomiędzy niewdrożeniem bądź złym wdrożeniem dyrektywy przez państwo a szkodą majątku jednostki. Dyrektywy mają bezpośrednią skuteczność w wymiarze wertykalnym – oznacza to, że jednostka może powołać się na postanowienia nie wdrożonej lub źle wdrożonej tylko w sporze z państwem, nie posiadają jej w wymiarze horyzontalnym. Decyzje unijne posiadają najczęściej konkretnych adresatów, może to być państwo członkowskie, może być jednostka bądź grupy jednostek. Odnoszą się do sytuacji niepowtarzalnych. Decyzje obowiązują bezpośrednio i w całości. Akty prawa niewiążące to zalecenia i opinie (soft law). Akty prawa wtórnego unijnego wg Traktatu Lizbońskiego dzielimy na: Akty prawodawcze Akty nieprawodawcze Instrumenty wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Akty prawnie niewiążące Akty prawodawcze to rozporządzenia, dyrektywy i decyzje prawodawcze o charakterze prawnym identycznym jak wg Traktatu o Wspólnocie Europejskiej. Jedyna różnica dotyczy decyzji. Traktat przewiduje możliwość uchylenia decyzji nie wskazujących adresatów. Akty prawodawcze zawierają upoważnienia do stanowienia aktów nieprawodawczych. Publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (rozporządzenia, dyrektywy i decyzje nie wskazujące adresatów). Wchodzą w życie w dniu w nich wskazanym lub 20 dni po publikacji. Akty prawodawcze uchwalane są w drodze zwykłej lub specjalnej procedury prawodawczej (przez Radę Europejską i Parlament Europejski). Akty nieprawodawcze: Akty delegowane Akty wykonawcze Decyzje nieprawodawcze Rady Europejskiej Porozumienia międzyinstytucjonalne Akty nieprawodawcze uchwalane są zawsze na podstawie upoważnienia ustanowionego w akcie prawodawczym. Akty delegowane w świetle art. 290 TFUE stanowione są przez Komisję Europejską. Mają zasięg ogólny i uzupełniają bądź zmieniają inne niż istotne postanowienia aktu prawodawczego. Parlament i Rada mogą odwołać przekazane Komisji uprawnienia do stanowienia aktów delegowanych w danej dziedzinie. Akty delegowane wchodzą w życie pod warunkiem, że Rada i Parlament nie wyrażą sprzeciwu w przewidzianym do tego terminie. W praktyce akty delegowane służyć mają uszczególnieniu bądź uaktualnieniu aktów o charakterze prawodawczym. Akty wykonawcze służyć mają wykonaniu aktów prawodawczych. Uprawnienia do stanowienia aktów mogą być w świetle art. 291 TFUE przekazane Komisji Europejskiej bądź w drodze wyjątku Radzie. Decyzje nieprawodawcze Rady Europejskiej: Traktat wyklucza w tej dziedzinie stosowanie aktów o charakterze prawodawczym. W tej dziedzinie wyróżnia, iż Rada Europejska i Rada Unii Europejskiej stanowić mają: ogólne wytyczne o charakterze strategii politycznych decyzje •decyzje określające działania •decyzje określające stanowiska •decyzje określające zasady wykonania działań i stanowisk Wymienione akty prawne przyjmowane są przez Radę Europejską i Radę Unii Europejskiej na wniosek państw członkowskich i Wysokiego Przedstawiciela ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Instrumenty współpracy w obszarze bezpieczeństwa, wolności i sprawiedliwości(dawny III filar): przez 5 lat od wejścia w życie Traktatu z Lizbony z 1 grudnia 2009 roku Obowiązywać mają w tym obszarze instrumenty prawne wypracowane w tzw. III filarze zaś od 1 grudnia 2014 roku mają tu być stanowione akty prawne o charakterze prawodawczym i nieprawodawczym (rozporządzenia, dyrektywy i decyzje). Zasady prawa unijnego: Dzielimy je na trzy kategorie: zasady wynikające z ustawodawstw państw członkowskich zasady wynikające z prawa międzynarodowego zasady własne sformułowane w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Do pierwszej grupy zaliczamy zasadę subsydiarności, proporcjonalności i pewności prawa. Do drugiej grupy zasadę solidarności i lojalności a do trzeciej grupy zasadę pierwszeństwa, bezpośredniego stosowania i bezpośredniego skutku, efektywności, jednolitego stosowania i zasada autonomii proceduralnej. Na zasadę pewności prawa składa się zbiór reguł dotyczących następujących norm: 1.ochrona praw nabytych 2.ochrona prawnie uzasadnionych oczekiwań 3.zakaz działania nowych norm prawnych Celem tej zasady jest ochrona uzasadnionego przekonania jednostki o przewidywalności prawa, chyba że służyć ma to ochronie interesu publicznego. Zasada subsydiarności tj. pomocnicza. Zgodnie z tą zasadą w dziedzinach nie należących do wyłącznej kompetencji Unii Unia nie podejmuje działania jedynie wówczas i w takim zakresie w jakim cele proponowanych działań nie mogą być w sposób wystarczający osiągnięte na szczeblu poszczególnych państw członkowskich. Zakłada się działanie na szczeblu jak najniższym jedynie gdy okaże się to nie wystarczające. Szczebel wyższy powinien działać uzupełniająco, koordynująco wobec szczebla niższego. Zasada proporcjonalności zakłada że środki, które mają być użyte przez Unię Europejską lub przez państwa do realizacji określonego celu i nie mogą wykraczać poza to co konieczne. Zasada zakłada, że istnieje zakaz nakładania środków, które by niewspółmiernie obciążały obywateli Unii Europejskiej a ewentualnie wyrządzona obywatelowi szkoda musi być znikoma do osiągniętej korzyści społecznej. Zasada solidarności zakłada, że państwa członkowskie powinny ze sobą lojalnie współpracować w zamiarze osiągnięcia zamierzonych celów. Zasada implikuje z jednej strony podjęcie działań w celu wykonania zamierzonych zobowiązań, po drugie implikuje również powstrzymanie się przez państwa członkowskie od środków, które mogą zagrozić realizacji celów. Zasady prawa UE wynikające z orzecznictwa ETS regulujące stosunek prawa krajowego do prawa UE: Zasada pierwszeństwa – w razie kolizji prawa krajowego i prawa unijnego pierwszeństwo ma prawo unijne, Zasada autonomii (odrębność) – na szczeblu krajowym prawo unijne nie może być interpretowane i zmieniane. Prawo wspólnotowe stanowi odrębny porządek prawny. Akty prawa unijnego są publikowane w dzienniku urzędowym Unii Europejskiej. Zasada efektywności – możliwość powołania się przez jednostkę przed sądem krajowym na akty prawa unijnego, w szczególności na dyrektywę gdy nakazuje ona państwu podjęcie nowych działań. (np. odpowiedzialność odszkodowawcza państwa wobec jednostki w sytuacji gdy państwo nie wdraża dyrektywy) Francorich z dn. 19 VI 1990 213/89, Factortime Treść dyrektywy musi być jasna Związek przyczynowo skutkowy między niewdrożeniem a szkodą jednostki Zasada efektywności stanowi także, że sądy w państwach członkowskich muszą stosować przepisy prawa unijnego nawet jeżeli nie pozostają w zgodności z przepisami wewnątrz danego państwa. ( prawo krajowe musi być stosowane w takim stopniu w jakim nie jest sprzeczne z prawem unijnym). Zasada jednolitego stosowania prawa unijnego – treść a nie moc obowiązująca aktu prawa unijnego nie może być różna w poszczególnych państwach członkowskich. Zasada jednolitego stosowania jest gwarantowana poprzez procedurę odesłania prejudycjalnego i skargę na legalność aktu prawa unijnego Skargę na legalność mogą kierować różne podmioty, instytucje, państwa, osoby fizyczne do sądu unijnego. Zasada bezpośredniego stosowania i bezpośredniego skutku – - bezpośredniego stosowania – możliwość stosowania aktów prawa unijnego, bez żadnych środków implementacji - bezpośredniego skutku – oznacza możliwość bezpośredniego dochodzenia praw wynikających z przepisów prawa unijnego przed sądami krajowymi przez osoby fizyczne i prawne. W wymiarze wertykalnym jest to możliwość bezpośredniego dochodzenia praw przez jednostkę przed sądem krajowym wobec instytucji państwowych. W wymiarze horyzontalnym jest to możliwość bezpośredniego dochodzenia praw przez jednostkę przed sądem krajowym wynikających z przepisów prawa unijnego wobec osób fizycznych i prawnych. Struktura organów ochrony prawnej w UE: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ETS – TS Europejski Trybunał Sprawiedliwości Sąd (I instancji) Izby Sądowe ( Sądy wyspecjalizowane) Europejski Trybunał Sprawiedliwości powstał na mocy traktatu EWWiS z 1952 roku. Działa na podstawie art. 221 – 245. Sąd I instancji został przewidziany w jednolitym akcie europejskim (miał funkcję odciążającą) na mocy decyzji z 1988 roku. Pierwotnie przeznaczony do spraw sporów pracowniczych. Traktat z 2001 roku z Nicei wyodrębnił Sąd ze struktur Trybunału, odrębną od ETS i rozbudował kompetencje (prawo do rozpatrywania pytań kierowanych przez sądy krajowe). Podstawą prawną są przepisy Traktatu art. 221 – 225, posiada regulamin ale nie ma własnego statutu. Skład: 27 sędziów mianowanych przez państwa członkowskie i wyjątkowo w pracach sądu może występować rzecznik generalny (np. na posiedzeniach plenarnych, wspierają sędziów poprzez przygotowanie niezależnych opinii na temat spraw aktualnie rozpatrywanych. Opinie te nie są wiążące, ale w praktyce kierują się ich opiniami. W tekstach orzeczeń są cytowani. Kadencja trwa 6 lat ( za zgodą państw członkowskich).). Komitet opiniujący jest to 7 osób. 1 osoba to przedstawiciel parlamentu. Na 3 lata wybierany jest prezes a sekretarz wybierany jest na 6 lat. Tryb obrad: sąd obraduje na plenum i wyjątkowo jako wielka izba. 13 sędziów, izby 3-5 sędziów i wyjątkowo 1 sędzia. Kompetencje: 1.nieważność aktu prawa WE (art. TFUE) (na legalność). 2.bezczynność instytucji 3.odszkodowawcze przeciwko instytucjom WE 4.pracownicze 5.oparte na klauzuli arbitrażowej umów zawartych przez Unię Europejską Sądowi odwoławczemu od orzeczeń sądów wyspecjalizowanych przysługuje w okresie dwóch miesięcy odwołanie. Rozpatruje pytania wstępne (art. 267 TFUE) (prejudycjalne) czyli o wykładnie. Odwołanie możliwe w ciągu dwóch miesięcy w odniesieniu do kwestii prawnych. Brak właściwości Sądu I Instancji. Błąd proceduralny Naruszenie prawa Unii Europejskiej przez Sąd I Instancji, możliwość kasacji lub rewizji orzeczenia wydanego przez Sąd I Instancji. Kasacja – Trybunał uchyli orzeczenie sądu i odeśle sprawę do ponownego rozpatrzenia przez sąd. Sąd będzie związany kwestiami prawnymi. Rewizja – Trybunał uchyli orzeczenie wydane przez sąd i sam będzie orzekał w danej sprawie. Art. 225 Traktatu ust. 3: sąd jeśli uzna, że dana sprawa wymaga orzeczenia co do zasad, które mogą mieć wpływ ma jedność i spójność prawa unijnego przekaże sprawę Trybunałowi. Trybunał może kontrolować orzeczenia wydane przez sąd w trybie prejudycjalnym na wniosek sądu krajowego jeśli uzna że wymaga tego potrzeba zapewnienia spójności prawa unijnego. - sądy wyspecjalizowane (izby sądowe) tworzone na wniosek komisji przez Radę i Parlament w drodze zwykłej procedury komisji, obowiązek konsultacji z komitetem opiniującym, sędziowie muszą mieć obywatelstwo krajów Unii Europejskiej - właściwości – tworzenie w celu rozpatrywanych spraw o szczególnym charakterze np. o właściwość intelektualną, sprawy pracownicze, sąd do spraw służby publicznej (7 sędziów) - Trybunał – skład 27 sędziów, 11 rzeczników generalnych. Sędziowie są powoływani po opinii. Niekwestionowana niezależność i obywatelstwo, kwalifikacje, kadencja trwa 6 lat, mandat jest odnawialny. Co 3 lata wymiana składu. Sędziowie wybierają prezesa, który sprawuje funkcje sądowo – administracyjne. Rzecznicy generalni wybierają pierwszego orzecznika. Prawa i obowiązki: Immunitet formalno – prawny – nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności prawnej w związku z popełnieniem czynu, obowiązuje również po ustąpieniu, może być uchylony przez wszystkich sędziów. Sędziowie są zobowiązani mieszkać w Luksemburgu, incompatybilitas, rola rzecznika generalnego. Komisja składa się z 27 Komisarzy pochodzących z państw członkowskich. Komisarze działają w sposób niezależny. Kadencja trwa 5 lat. Kompetencje: - koordynuje polityki gospodarcze państw członkowskich pracując w systemie resortowym. Poszczególne resorty to Dyrekcje Generalne. - Wyłączne prawo inicjatywy legislacyjnej. Komisja nazywana jest również strażniczką traktatu, czyli stoi na straży przestrzegania prawa unijnego przez państwa członkowskie i w razie stwierdzenia naruszeń posiada prawo do skargi przeciwko [państwom, które to naruszyły (art. 258 i nast.). - Komisja ma prawo do skargi na legalność, na bezczynność działania. - Komisja posiada prawo wnioskowania do Rady o stwierdzenie istnienia ryzyka naruszenia zasad na których opiera się Unia Europejska w danym państwie członkowskim. Parlament Europejski od roku 1979 wybierany jest w wyborach bezpośrednich i powszechnych na 5letnią kadencję. Obecnie jest 754 europosłów. Przewodniczącym jest Jerzy Buzek. Kompetencje: - Parlament uczestniczy w stanowieniu prawa z Radą Unii Europejskiej - Zatwierdza budżet - Ma funkcję kadrową: zatwierdza skład Komisji Europejskiej i jej przewodniczącego. Może zdymisjonować nowych członków Komisji. - Powołuje Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich – jego kadencja trwa 5 lat. - Rozpatruje petycje od obywateli Unii Europejskiej. - W postępowaniu przed Trybunałem posiada prawo do skargi na legalność, na bezczynność instytucji unijnych. - Nowym prawem Parlamentu jest prawo pośredniej inicjatywy prawodawczej - prawo żądania od Komisji przedłożenia projektu aktu prawnego w kwestii co do których uzna iż jest on niezbędny do wykonania traktatu. Instytucje pomocnicze Unii Europejskiej: 1.Komitet Regionów 1994 2.Komitet Ekonomiczno Społeczny 3.Europejski Bank Inwestycyjny 4.Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich 5.Europejski Bank Centralny 6.Trybunał Audytorów Właściwość Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dzielimy na dwa rodzaje: 1.właściwość sporna 2.właściwość niesporna a)postępowanie prejudycjalne czyli postępowanie w sprawie pytań prawnych kierowanych przez sądy krajowe b)orzekanie o zgodności umowy międzynarodowej, którą zamierza zawrzeć Unia z traktatem. Właściwość sporna obejmuje postępowanie skargowe: skarga na legalność aktu prawa unijnego i związany ze skargą zarzut bezprawności aktu ogólnego skarga na bezczynność instytucji Unijnych skarga odszkodowawcza przeciwko instytucjom unijnym kierowana przez jednostki skarga przeciwko państwu członkowskiemu dotycząca naruszenia prawa unijnego na szczeblu krajowym Procedura prejudycjalna: W postępowaniu prejudycjalnym stronami zawsze są dwa sądy. Z jednej strony sąd krajowy a z drugiej Trybunał. Pojęcie sądu krajowego w prawie unijnym: Trybunał definiuje pojęcie sądu krajowego poprzez sformułowanie katalogu warunków, które muszą być spełnione aby dany sąd krajowy był uprawniony w procedurze prejudycjalnej: dany organ sądowy musi działać na podstawie ustawy organ sądowy musi sprawować jurysdykcję sporną musi być niezależny w orzekaniu musi mieć charakter trwały orzecznictwo danego organu musi mieć charakter obowiązkowy musi orzekać na podstawie prawa Podział obowiązków w zakresie stosowania prawa unijnego: •sąd unijny - wyłączne prawo do dokonywania wiążącej wykładni prawa unijnego - interpretuje prawo - orzeka o legalności aktów prawa unijnego •sąd krajowy - stosuje prawo unijne w tym konsultuje z TSUE kwestie wykładni i legalności aktów prawa Unii Europejskiej 1.zasada autonomii proceduralnej 2.zasada ekwiwalentności 3.zasada efektywności 4.orzeka o naruszaniu prawa wspólnotowego przez państwo członkowskie (wobec jednostki). Przedmiotem kontroli legalności są tylko akty prawa unijnego – dyrektywy, rozporządzenia i decyzje. Sądy krajowe mają obowiązek stosować prawo, mogą powoływać się na przepis prawa krajowego bądź unijnego. Przedmiotem postępowania prejudycjalnego jest: •dokonywanie wykładni przepisów prawa unijnego •orzekanie o legalności aktów prawa unijnego pochodnego Wykładnia przepisów prawa unijnego może odnosić się do przepisu prawa pochodnego jak i prawa pierwotnego. Na szczeblu krajowym w kontekście stosowania prawa unijnego obowiązuje zasada autonomii proceduralnej. Zasada ta oznacza, iż stosując unijne prawo materialne sądy krajowe orzekają na podstawie krajowych norm proceduralnych. Są to terminy wnoszenia skarg do sądów krajowych, właściwość sądów, sposób naliczania odsetek karnych. Ekwiwalentność w kontekście zasady autonomii proceduralnej oznacza, że w stosunku do spraw opartych na prawie unijnym i prawie krajowym muszą być stosowane takie same warunki. Efektywność w kontekście zasady autonomii proceduralnej oznacza, iż istnieje zakaz utrudniania i uniemożliwiania dochodzenia roszczeń opartych na prawie unijnym przed sądem krajowym. Postępowanie prejudycjalne art. 267 TFUE: Trybunał jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym. W przypadku, gdy pytanie z tym wiązane jest podniesione przed sądem jednego z państw członkowskich, sąd ten może, jeśli uzna, decyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania wyroku, zwrócić się do TSUE z wnioskiem o rozpatrzenie tego pytania. W przypadku, gdy takie pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej przed sadem krajowym, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego, sąd ten jest zobowiązany wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości. Obligatoryjny charakter pytania prejudycjalnego: Zgodnie z teorią abstrakcyjną do wnoszenia pytań prejudycjalnych zobowiązane są jedynie najwyższe instancje sądowe danego państwa członkowskiego. Teoria konkretna stanowi, że zobowiązany do wnoszenia pytań prejudycjalnych jest każdy sąd krajowy od którego orzeczenia w danej sprawie nie przysługuje już odwołanie na gruncie procedury krajowej i który rozstrzyga sprawę w oparciu o prawo unijne. Jurysdykcja niesporna art.. 267 •Wymogi dopuszczalności stawiane pytaniom prejudycjalnym: Kwestia prejudycjalna musi być niezbędna dla rozstrzygnięcia sprawy głównej toczącej się przed sądem krajowym Wniosek o wydanie pytania prejudycjalnego musi wykazać istnienie poważnych wątpliwości co do: 1.wykładni aktu prawa unijnego pierwotnego lub wtórnego 2.legalności aktu prawa unijnego wtórnego 3.pytanie prejudycjalne musi być sformułowane ogólnie i abstrakcyjnie i dotyczyć zagadnienia budzącego wątpliwości prawne 4.dane pytanie i odpowiedź na nie musi mieć znaczenie dla jednolitego stosowania prawa Unii Europejskiej w państwach członkowskich. •Procedura odpowiedzi na pytania prejudycjalne: Sąd krajowy zwracający się z pytanie prejudycjalnym zawiesza toczące się postępowanie do czasu odpowiedzi Trybunału. W treści sąd krajowy musi zawrzeć treści budzące wątpliwości, wskazanie odpowiedniego przepisu prawa krajowego gdy budzi wątpliwości. Postępowania jest zawieszane gdy stan faktyczny jest już ustalony. Pytania kierowane są bezpośrednio do Trybunału. Pytania są publikowane. Każda sprawa ma sędziego i do każdej sprawy prejudycjalnej wyznaczany jest rzecznik generalny. W ciągu 2 miesięcy od wniesienia sprawy do sądu unijnego strony mogą wnosić uwagi na piśmie (memoriały). •Przesłanki uzasadniające odmowę wydania orzeczenia prejudycjalnego: Brak związku między stanem faktycznym w danej sprawie głównej a prawem unijnym Brak uzasadnienia dlaczego odpowiedź na pytanie prejudycjalne jest konieczna do rozstrzygnięcia sprawy głównej Brak wskazania okoliczności faktycznych na podstawie których zadane zostaje pytanie Brak związku między stanem faktycznym w danej sprawie a pytaniem prejudycjalnym Problematyka orzeczeń wstępnych wydawanych przez sąd na podstawie art. 225 ust. 3: Sąd może z własnej inicjatywy przekazać pytanie prejudycjalne Trybunałowi, jeśli uzna, że dana sprawa wymaga orzeczenia co do zasad wpływających na spójność prawa unijnego Zwolnienie sądu krajowego z obowiązku prejudycjalnego: Doktryna Acte Clair stanowi, że sąd krajowy jest zwolniony z obowiązku prejudycjalnego, gdy dany przepis praw Unii Europejskiej jest jasny, gdy zastosowanie nie budzi żadnych wątpliwości. Doktryna Acte Clair mówi, że sąd krajowy jest zwolniony z obowiązku prejudycjalnego, gdy dany przepis prawa unijnego został już wyjaśniony w orzecznictwie Trybunału. Aby doktryna miała zastosowanie musi zawsze chodzić o identyczny stan prawny i podobny stan faktyczny. Skutek orzeczenia prejudycjalnego: Inter partes – między stronami Ex tunc Ex nunc Ex tunc – orzeczenie prejudycjalne wiąże od chwili wejścia w życie danego przepisu prawa. Jurysdykcja sporna – skarga na legalności Przedmiot postępowania tj. akty prawne podlegające kontroli legalności w świetle art. 263 TFUE. Wszelkie akty prawa unijnego wtórnego inne niż zalecenia i opinie bez względu na formę prawną pod warunkiem że wywołują skutki prawne wobec podmiotu trzeciego. Kontroli legalności podlegają akty wydane przez Radę i Parlament Akty Rady Akty Komisji Radę Europejską i Parlament Europejski Bank Centralny Organ i jednostki organizacyjne Unii Europejskiej 1.od 2005 roku Agencja Unii ds. Granic Zewnętrznych Przesłanki nieważności aktów prawa Unii Europejskiej: 1.przesłanki materialne 2.przesłanki formalne Przesłanki materialne to niezgodność aktu prawa pochodnego z traktatem, hierarchiczna niezgodność aktu prawa pochodnego niższego rzędu ( aktu nieprawodawczego z aktem prawa pochodnego wyższego rzędu); niezgodność aktu prawa pochodnego z założeniami umowy międzynarodowej, której stroną jest UE; niezgodność aktu prawa pochodnego z zasadami prawa; naruszenie praw podstawowych np. prawo własności;. Przesłanki formalne to: 1.brak kompetencji może pojawić się w dwóch sytuacjach: gdy instytucja wydaje akt prawny w obszarze nieregulowanym przez prawo unijne instytucja wydaje akt prawny w obszarze, który należy do kompetencji innych instytucji 2.naruszenie istotnego wymogu proceduralnego jest to nieprawidłowość, która pojawia się w procesie uchwalenia aktu prawnego i może być związana z przygotowaniem, ogłoszeniem lub formą aktu. Np.: wybranie złej procedury uchwalenia aktu brak związku z formą: brak wskazania w treści aktu pochodnego podstawy prawnej w traktacie do jego wydania brak uzasadnienia dlaczego wydanie aktu prawa wtórnego jest niezbędne w danej dziedzinie brak związku z ogłoszeniem: brak publikacji aktu w Dz. Ustaw brak decyzji skierowanej do konkretnego przedsiębiorstwa nie wymaga ogłoszenia, ale musi zostać poinformowany o jej wydaniu 3.nadużycie władzy Podmioty, które mogą złożyć skargę na legalność: ( trzy grupy podmiotów): podmioty w pełni uprzywilejowane Rada Komisja Parlament, państwo członkowskie Podmioty te mają nieograniczone prawo do skargi, nie muszą uzasadniać swojego interesu w zaskarżeniu. Podmioty pół uprzywilejowane: Trybunał Obrachunkowy (od traktatu z Amsterdamu) Europejski Bank Centralny Komitet Regionów Podmioty te musza uzasadnić swój interes w zaskarżeniu aktu prawnego i w konsekwencji wnoszą skargi na legalność tylko w celu ochrony własnych uprawnień Podmioty nie uprzywilejowane Osoby fizyczne osoby prawne ( spółki prawa handlowego, stowarzyszenia władze terytorialne) Podmioty te mogą kwestionować legalność aktów prawnych jedynie dotyczących ich bezpośrednio i indywidualnie – decyzje. SKARGA NA BEZCZYNNOŚĆ INSTYTUCJI Przedmiot i cel skargi: Przedmiotem jest naruszenie prawa polegające na zaniechaniu działania przez instytucje unijna. Można skarżyć: -Radę ministrów -Parlament -Radę Europejską -Komisje -EBC Zaskarżony akt działania danej instytucji unijnej musi Stanowic naruszenie traktatu. Celem skargi na bezczynność instytucji jest zmuszenie danej instytucji unijnej wydania danego aktu pochodnego. Warunki konieczne do wszczęcia postępowania i terminy: - warunkiem jest wezwanie danej instytucji do działania jeśli… -w ciągu 2-óch miesięcy instytucja od wezwania nie zajmie stanowiska lub działania skarga może być wniesiona w ciągu 2-óch kolejnych miesięcy -maksymalny termin to 4 miesiące. Podmioty uprawnione do wystąpienia ze skarga: -podmioty uprzywilejowane: rada, RE, Komisja Europejska, Parlament Europejski, państwo członkowskie, EBC Podmioty te maja prawo zaskarżyć bezczynność instytucji nie wykazując swojego interesu prawnego. -podmioty nieuprzywilejowane: os. fizyczna i prawna. Muszą wykazać swój interes prawny poprzez udowodnienie, że są podmiotami których dany akt prawny miał dotyczyć bezpośrednio. Akty prawne co do nie wydania których przysługuje w świetle art. 265 skarga na bezczynność jednostkom: -decyzja skierowana do danego podmiotu bezpośrednio -decyzja skierowana do podmiotu trzeciego o ile dotyczą one podmiotu wnoszącego skargę bezpośrednio i indywidualnie Art. 258,259,260 TFUE- skarga przeciwko państwom członkowskim UE 258- przewiduje postępowanie inicjowane przez KE w sytuacji naruszenia przez państwa członkowskie prawa unijnego pierwotnego lub wtórnego. Bardzo często wszczynane… 259- przewiduje możliwość wniesienia skargi przez jedno państwo członkowskie przeciwko drugiemu państwu członkowskiemu. Jest bardzo rzadko wszczynana. 260- przewiduje konsekwencje w przypadku niezastosowania się państwa członkowskiego do wyroku trybunału orzeczonego w trybie art. 258 lub 259. Rodzaje naruszeń prawa unijnego przez państwa członkowskie. -niewdrożenie lub złe wdrożenie dyrektywy na szczeblu krajowym. -niedostosowanie w krajowym systemie prawnym przepisów unijnego rozporządzenia -niestosowanie się państw członkowskich do nakazu … wyrażonego w formie decyzji -……. Przez państwo członkowskie ………………….. -lekceważenie prawa unijnego przez sąd krajowy Przesłanki uchylenia odpowiedzialności państw członkowskich -siła wyższa -porządek publiczny -bezpieczeństwo -moralność publiczna. Conegate 121/85 Henn i darby 41/74 Wielka Brytania powołała się na moralność (import pism porno) Van duyn 41/74 porządek publiczny Calfa 348/96 Rutilli 36/75 Przesłanki -bezprawność aktu prawa unijnego który wymaga implementacji -wzajemność- argumentacja państwa dlaczego nie stosuje. Jeśli jedno nie ma to drugie też nie ma - brak intencji, brak celowego niewykonania ze strony państw. JURYSDYKCJA KONTROLNA Przesłanki które nie uchylają odpowiedzialności państw członkowskich za naruszenie: -Brak inercji (brak celowego niewykonania zobowiązania) -wzajemność ( państwo powołuje się na nieważność dyrektywy) - bezprawność środka wymagającego implementacji -uchylenie nie nastąpi ze względu na tradycje, interesy, praktyki i zwyczaje narodowe. Etapy postępowania: 258, 259 2 fazy -przed sądowa -sądowa Faza przed sądowa (poza sądowa) 2 etapy; -nieformalny sprowadza się do wymiany pism celem wyjaśnienia stanu faktycznego (wzywa do usunięcia naruszeń- Dolina Rospudy) -formalny: komisja kieruje oficjalne pismo do rządu danego państwa precyzujące zarzuty i nawołujące do zaprzestania . Państwo ma 1 miesiąc by odpowiedzieć na pismo komisji i zaprzestanie. W braku porozumienia między rządem a komisją kieruje tzw. umotywowaną opinię (oficjalne pismo) 4 elementy -zarzuty umotywowanej opinii -formy naruszeń prawa unijnego -komisja wskazuje na środki proponowane wcześniej państwu celem usunięcia naruszenia - komisja wyznacza ostateczny termin (2 miesiące –termin rozsądny) W razie niezastosowania się państwa skarga trafia do sądu: faza sądowa (warunki dopuszczalności skargi) -przesłanki materialne… - przesłanki formalne- Trybunał zbada czy właściwie została przeprowadzona procedura przed sporna, zgodność zarzutów stawianych państwu na etapie postępowania nieformalnego z zarzutami z uzasadnionym stanowiskiem. Po zakończeniu trybunał wydaje wyrok który ma charakter deklaratoryjny. W wyroku trybunał nie podaje terminu w jakim powinno nastąpić jego wykonanie (przyjmuje się ze powinno to mieć miejsce w możliwie najszybszym czasie). W przypadku niezastosowania się państwa do wyroku trybunału komisja wszczyna odrębne postępowanie przeciwko państwu celem nałożenia odpowiedniej sumy ryczałtowej bądź kary pieniężnej. Ryczałt: jednorazowa sankcja finansowa za naruszenie prawa Pieniężna: ma charakter okresowy Przy obliczaniu kary pieniężnej nakładanej na państwo członkowskie brany jest pod uwagę iloczyn następujących czynników: -jednakowa stała kwota x (wynosi 600 e) -współczynnik czasu trwania naruszenia prawa UE -współczynnik ciężaru naruszenia prawa unijnego -współczynnik zdolności płatniczej danego państwa (poziom PKB i populację w danym państwie) Funkcje kary pieniężnej: Prewencyjna- zapobiega podobnym sytuacją Represyjna- ma być dotkliwa Trafia do budżetu UE. Podmioty uprawnione do wszczęcia postępowania z mocy art. 258 -Komisja Europejska która może działać z własnej inicjatywy i na wniosek os. fizycznej i prawnej Z art. 259 podmioty uprawnione to -państwa członkowskie -rada dyrektorów EBI EBC (tylko w zakresie swoich spraw wynikających ze statutu odpowiedniego banku) SKARGA ODSZKODOWAWCZA ART. 268 i 340 Odpowiedzialność umowna unii podlega właściwemu dla danej osoby (art. 268) Art. 340 -skargi odszkodowawcze jednostki wobec UE. Cel skargi: jest naprawienie przez instytucje UE szkody wyrządzonej jednostce przy wykonywaniu określonych zadań -odpowiedzialność UE -kontraktowa- to odpowiedzialność umowna wynikająca z kontraktu - deliktowa- to tzw. odpowiedzialność pozaumowna Odpowiedzialność kontraktowa- wynika z umów zawartych przez Unie bądź w jej imieniu. W imieniu unii zawiera umowy Rada Ministrów, do dochodzenia odpowiedzialności umownej unii odpowiedzialne są sądy: -sądy krajowe - trybunał sprawiedliwości -sąd I instancji Odpowiedzialność deliktowa (delikty to czyny niedozwolone) Odpowiedzialność deliktowa to odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody wyrządzone przez instytucje unii lub ich funkcjonariuszy. Odpowiedzialność za szkody formalne i nieformalne. Czynność formalna to wydanie aktu prawnego i administracyjnego. Unia może łamać prawa jednostek; -w drodze czynności formalnych (akty prawne ustawowe i administracyjne) -w drodze czynności nieformalnych (naruszenie tajemnicy postępowania przez urzędnika UE- niedbalstwo działanie w złej wierze) Ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej; -danej instytucji przypisać można określone działania lub zaniechanie działania. -zachowanie instytucji unijnej musi mieć charakter bezprawny -musi powstać rzeczywista szkoda o charakterze materialnym - musi wystąpić związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy działaniem instytucji lub funkcjonariusza a szkodą. Termin przedawnienia skargi; Skarga przedawnia się po upływie 5 lat od zdarzenia wywołującego szkodę Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej UE w przypadku aktów administracyjnych; A. szkoda w majątku jednostki B. akt administracyjny UE musi naruszać prawo C. związek przyczynowo skutkowy pomiędzy A i B Warunki odpowiedzialności odszkodowawczej UE przy aktach ustawowych: A. szkoda w majątku jednostki B. akt ustawowy musi naruszać prawo C. związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy A i B D. akt prawny UE musi naruszać normę traktatową lub normę w randze prawa podstawowego chroniącą prawa jednostek. FORMA SCHÓPPENSDEDT- w sprawach polityki gospodarczej unii, unia podnosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec jednostek jedynie wówczas gdy miało miejsce naruszenie nadrzędnej normy prawa traktatowego lub innej formy o charakterze prawa podstawowego chroniące prawa jednostek. Skargi odszkodowawcze przeciwko państwom członkowskim; Konkurencyjna odpowiedzialność państw członkowskich i UE w przypadku naruszenia prawa UE. Oznacza, że w kontekście odpowiedzialności deliktowej że za naruszenie prawa unijnego instytucji unii odpowiadać będzie przed trybunałem bądź sądem, gdy zarzucana w skardze bezprawność działania może być przypisana szczeblowi unijnemu, który wydaje wadliwy akt prawny naruszający prawa jednostek, sąd krajowy będzie właściwy jeśli bezprawność działania prowadząca do naruszenia prawa unijnego może być przypisana instytucjom krajowym (niewdrożenie dyrektywy) Przesłanki odpowiedzialności FRANKOWICH (NA WYKŁADACH POPRZEDNICH) Ogólne czynniki odpowiedzialności odszkodowawczej państw członkowskich wobec jednostek (Leonesso) - musi powstać rzeczywista szkoda czyli naruszona norma prawa unijnego -bezprawność czyli działanie państwa musi mieć charakter naruszenia prawa -związek przyczynowo-skutkowy między szkodą w majątku jednostki a naruszeniem określonego zobowiązania przez państwo. PODSUMOWANIE WSZYTSKICH SKARG: TRYBUNAŁ MOŻE DZIAŁĄĆ JAKO SĄD, dokonują one wiążącej wykładni w ramach postępowania prejudycjalnego. orzeka o legalności aktów prawa pochodnego art. 263, 267. TS- działa tez jako sąd administracyjny, bada legalność decyzji wydanych przez instytucje unijne art. 263. TS działa jako sąd cywilny rozpatruje skargi odszkodowawcze. TS jako sąd międzynarodowy rozstrzyga skargi przeciwko państwom członkowskim (258, 259) POZA SĄDOWY SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ: - charakter obywatelstwa UE Obywatelstwo zostało powołane do życia w 1992 traktatem z Mastrich. Obywatelstwo unii ma charakter personalny co oznacza więź osoby fizycznej z unią , obywatelstwo ma też charakter akcesoryjny (dodatkowy), subsydiarny ( pomocniczy), obywatelstwo unii ma charakter uzupełniający. -uprawnienia wynikająca z obywatelstwa: +Prawo ekonomiczne i socjalne, swoboda wyboru zamieszkania i miejsca pracy, +uprawnienia o charakterze politycznym a. prawo petycji do parlamentu europejskiego b. prawo wniesienia skargi do ERPO (europejski rzecznik praw obywatelskich) + prawo związane ze wspólną opieką dyplomatyczna i konsularna unii Prawo wniesienia skargi do ERPO Jest wybierany przez PE na 5 letnia kadencje. Kompetencje ERPO- art. 24 i 228 TFUE, art. 43 KPP Podmiotem skargi musi być obywatelem UE, każda osoba fizyczna lub prawna mająca siedzibę na terenie państwa unii. Przedmiotem skargi do ERPO mogą być tylko nieprawidłowości w administrowaniu instytucji i organów UE. EPSO – europejskie biuro doboru kadr Przykłady niewłaściwego administrowania: -nieprawidłowości proceduralne -niesprawiedliwość -dyskryminacja -nadużycie uprawnień -brak odpowiedzi -odmowa dostępu do informacji -nieuzasadniona zwłoka -spóźnienie Warunki wniesienia skargi: -wystąpienie złej praktyki administracji danej instytucji -podmiot musi wystąpić indywidualnie i bezpośrednio -terminy (max 2 lata od zaistnienia nieprawidłowości) -skarżący powinien uprzednio dążyć do samodzielnego załatwienia sprawy z daną instytucją -skarga do rzecznika nie może być anonimowa Przebieg postępowania przed rzecznikiem; -RPO zawiadamia instytucje o skardze -dąży do polubownego załatwienia danej sprawy -wzywa do załatwieni danej sprawy -przedstawia sprawozdanie danej sprawy PE. Rzecznik działa w odpowiedzi na skargę lub z własnej inicjatywy, RPO nie zajmuje się sprawami rozpatrywanymi przed sądem. Rodzaje rozstrzygnięć ERPO w przypadku uznania właściwości do rozpatrzenia sprawy -rzecznik nie stwierdza nieprawidłowego administrowania i wskazuje podmiot skarżący danej instytucji wskazując swoje stanowisko. -rzecznik nie stwierdza niewłaściwego administrowania lecz wskazuje danej instytucji lepsze administrowanie na przyszłość -rzecznik doprowadza do zakończenia sprawy skargą konsensusu (zgoda) między instytucją a skarżącym -rzecznik stwierdza nieprawidłowość w administrowaniu i kieruje pod adresami danej instytucji tzn. krytyczną uwagę bądź zalecenie wstępne. -rzecznik zdaje sprawozdanie z danej sprawy na forum parlamentu europejskiego a. petycja do PE (art. 24, 227 TFUE, art. 44 KPP) podmioty petycji -każdy obywatel UE -osoba zamieszkała na terenie państw członkowskich -członek stowarzyszeń -przedsiębiorstwa -organizacje -os. fizyczna i os. prawna Z siedzibą w jednych z państw członkowskich Jakich zadań może dotyczyć petycja do UE Przedmiot petycji musi -odnosić się do zagadnień które leżą w zakresie kompetencji unii. -musi dotyczyć danego podmiotu bezpośrednio np. ochrona środowiska naturalnego, ochrona konsumentów, Postępowanie petycji- komisja petycji PE może: -zwrócić się do KE o przeprowadzenie wstępnego dochodzenia -przekazać petycje innym komisjom parlamentu europejskiego -w wyjątkowych przypadkach komisja petycji przedstawia sprawozdanie na forum parlamentu. System ochrony praw człowieka w UE -pojęcie praw człowieka-prawa człowieka są nienaruszalne, niezbywalne , naturalne, i niepodzielne Rodzaje praw człowieka -prawo osobiste art. 58, prawo o decydowaniu o własnym życiu -prawo wolności i polityczne – prawo wyborcze, możność zrzeszania się -wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturowe, prawo do ochrony zdrowia, prawo do pracy; Instytucja skargi: Urzędy międzynarodowe, do których może zwrócić się obywatel każdego państwa europejskiego ze skargą, wtedy gdy uzna że odpowiednie urzędy w jego kraju wydały decyzje na jego niekorzyść. Europejska konwencja praw człowieka: To umowa między narodowa zawarta przez państwa członkowskie, ustalona została przez Radę Europy weszła w życie 3 września 1953 na mocy tego dokumentu powołano europejski trybunał praw człowieka 2 rodzaje spraw: Skarga indywidualna- to skarga poszczególnych osób Skarga zbiorowa- inaczej międzypaństwowa, to skarga jednego państwa na działania drugiego państwa Katalog praw i wolności gwarantowanych przez EKPC (1950) -prawo do życia -zakaz tortur -zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej -prawo do wolności i bezpieczeństwa -prawo do rzetelnego procesu -zakaz karania bez ustawy -poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego -wolność słowa -wolność do zrzeszania się -wolność myśli sumienia i wyznania -prawo do małżeństwa Protokoły dodatkowe 1 protokół 1952 r. -prawo do nauki -obrona własności prywatnej - prawo do wolnych wyborów 4-1963 r. -zakaz pozbawienia wolności za długi -zakaz wydalania własnych obywateli -prawo swobodnego poruszania się 6-1983 r. -zakaz kary śmierci Warunki dopuszczalności skargi do ETPCZ -wyczerpanie wewnętrznej drogi sądowej -dochowanie terminów (max do 6 miesięcy) -nie może być anonimowa -musi opierać się na postanowieniach konwencji -skarga musi być uzasadniona -nie może wystąpić nadużycie prawa do skargi -brak obowiązującej mocy prawnej Problematyka systemu ochrony praw człowieka w UE -do jakich instytucji ochrony prawnej mogą odwoływać się obywatele UE, w sytuacji gdy UE narusza prawa podstawowe swoich obywateli -brak katalogu praw podstawowych przysługujących stricte obywatelom UE -brak kompetencji UE do przystąpienia do EKPCZ Ewolucja systemu ochrony praw człowieka w UE -traktaty rzymskie -od 1969 r. ETS definicje wspólnotowe- koncepcje -stauder prawa podstawowe= ogólne zasady prawa -internationale handelgesellschaft -nolt Ewolucja ochrony praw podstawowych obywateli UE w traktatach: -art. 6 ust 2 traktat z mastrich -art. 46 d t. amsterdamski -art. 7 t. amsterdamski - traktat z Nicei na którym uchwalono kartę praw podstawowych 7.12.2000 podczas szczytu w Nicei Karta praw podstawowych unii składa się z 7 rozdziałów i 54 artykułów -art. 1-5 godność człowieka Rozdział I ? -art. 6-19 Wolność Rozdział II -art. 20-26 Równość Rozdział III -art. 27-38 Solidarność Rozdział IV -art. 39-46 Prawo obywatelskie V -art. 47-50 Wymiar sprawiedliwości VI -art. 51-52 Przepisy pomostowe VII

  PRZEJDŹ NA FORUM