Materiały 21/01/12
Ja mam cos takiego ale troche w tym brakuje niestety nic wiecej nie mogę znaleść bo częśc notatek z licencjatu zjadł mi komp bardzo szczęśliwy
System ochrony prawnej w UE- wykłady

Zasady prawa wspólnotowego
- bezpośrednie stosowanie, - akty prawa wspólnotowego nie wymagają ratyfikacji
- bezpośredni skutek - podmiotami prawa wspólnotowego są osoby fizyczne i prawne.

I zasady ogólne

1. Zasada kompetencji powierzonych (inaczej doktryna zajętego pola) oznacza fakt, że w tych sprawach, w których państwa członkowskie zrezygnowały ze swoich suwerennych uprawnień działania prawodawcze mogą być podejmowane tylko przez instytucje wspólnotowe
2. Zasada subsydiarności- odwrotność art. 5 Traktatu
w tych dziedzinach, które nie zostały zarezerwowane dla wyłącznej kompetencji wspólnoty, decyzje powinny być podejmowane na szczeblu jak najniższym
pomocnicza działalność instytucji wspólnotowych
polityka regionalna- regionalne programy operacyjne opracowywane przez województwa, instytucje zatwierdzają i dofinansowują.
3. zasada lojalności (solidarności) Traktat art.10
państwa członkowskie zobowiązane są na zasadzie lojalności do przestrzegania prawa wspólnotowego, do powstrzymania się od działań, które mogłyby naruszyć , np. budowa autostrady przez dolinę Rospudy

II Zasady sformułowane w orzecznictwie ETS
1. Zasada bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego oznacza, że podmiotami prawa wspólnotowego są nie tylko państwa, ale także osoby fizyczne i prawne
Sprawa Von Gend
powoływanie się na prawo wspólnotowe przed sądami krajowymi
2. Zasada autonomii prawa wspólnotowego
Prawo wspólnotowe stanowi niezależny porządek prawny od systemów krajowych, obowiązuje równolegle do norm prawa krajowego, są to systemy od siebie niezależne
Sąd krajowy nie jest władny interpretować prawa wspólnotowego
akty prawa wspólnotowego- ukazują się w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich
akty prawa krajowego w Dzienniku Ustaw
3. Zasada pierwszeństwa- w razie kolizji prawa wspólnotowego i krajowego pierwszeństwo przyznaje się normom wspólnotowym
Sprawa Costa

III Zasady systemu instytucjonalnego UE
(Rada Europy- odrębna organizacja międzynarodowa w Strasburgu, powstała po II wojnie światowej- nie kojarzyć z UE- na boku)

Instytucje
1. Rada Europejska
spotkania szefów państw i rządów państw członkowskich UE + ministrowie spraw zagranicznych tzw szczyty, 4 razy do roku, organ polityczny, kluczowe decyzje o charakterze politycznym, mające wpływ na integrację
2. Rada Unii Europejskiej= Rada Ministrów UE
przedstawiciele z ministerstw państw członkowskich
RM ds. społecznych, ekonomicznych itd.
Kompetencje: kluczowy organ prawodawczy, uchwala wspólnotowe akty prawne (kwalifikowaną większością głosów)
Procedura współdecydowania z Parlamentem
3. Parlament
Kompetencje:
- prawodawcze- uchwala akty prawne z Radą Ministrów w procedurze współdecydowania
- kontrola polityczna nad komisją – ma prawo zdymisjonować Komisję Europejską,
- funkcja kadrowa- musi zatwierdzić nową Komisję
4. Komisja Europejska- nazywana Rządem
kompetencje:
- inicjatywa ustawodawcza (projekty aktów prawnych)
- strażniczka traktatów- stoi na straży przestrzegania, wszczyna postępowanie przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości
- pracuje w systemie Dyrekcji Generalnych np. ds. Polityki Społecznej
5. Komitety opiniodawczo- doradcze
wspierają komisje w pracach
- Komitet Ekonomiczno- Społeczny
- Komitet Regionów powołany Traktatem z Maastricht
- Komitet ds. Zatrudnienia od 1977r. (Traktat z Amsterdamu)

Zasady systemu instytucjonalnego UE
1. Zasada subsydiarności
Uzupełniająca działanie instytucji wspólnotowych w dziedzinach nie należących do kompetencji wspólnoty w zakresie, w jakim zamierzone cele nie mogą być osiągnięte na szczeblu krajowym.
2. Zasada równowagi instytucjonalnej
Każda unijna instytucja wykonuje swoje kompetencje z poszanowaniem kompetencji innych instytucji, a naruszenia zasady równowagi są sankcjonowane przez Europejski Trybunał sprawiedliwości.
3. Zasada jednolitych ram instytucjonalnych
Oznacza, że UE wykorzystuje organy wspólnotowe dla wszystkich 3 filarów, przy czym w poszczególnych obszarach kompetencje instytucji różnią się.

Trójfilarowa struktura UE
I filar II filar III filar
INTEGRACJA GOSPODARCZA
Sprawy dot wspólnego rynku
4 swobody przepływu:
- osób
- towarów
-…
-…
sprawy dot Unii gospodarczej i walutowej
dążenie do unii gospodarczej i politycznej
wspólna polityka rolna itd. WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA I BEZPIECZEŃSTWA

Integracja najsłabsza WSPÓŁPRACA W DZIEDZINIE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI I SPRAW WEWNĘTRZNYCH
np. współpraca sądowa w sprawach karnych
Współpraca policji
Zwalczanie przestępczości zorganizowanej
Polityka azylowa i migracyjna
Od 1997r. przeniesiona do filaru I
pozostała współpraca sądowa i policji w sprawach karnych


Unia celna od lat 60-tych
….
System źródeł prawa
1. prawo pierwotne-
konstytucyjna podstawa wspólnotowego porządku prawnego,
każdy akt prawa wtórnego musi wskazywać na jakim art. prawa pierwotnego się opiera,
uzasadnienie w preambule
- traktaty założycielskie o EWWiS 1951r.
- traktat rzymski o EWG 1957
- traktat z Maastricht
- traktat z Amsterdamu
- Traktat z Nicei
- wszystkie traktaty akcesyjne

2. zasady ogólne prawa
- nie działanie prawa wstecz,
- niedyskryminacji- oznaczać ma nakaz takiego samego traktowania podmiotów znajdujących się w podobnej sytuacji,
- proporcjonalności- środki przyjmowane do realizacji celu muszą odpowiadać wadze tego celu, nie mogą wykraczać poza to, co konieczne,
- prawa człowieka, czyli prawa podstawowe.

3. umowy międzynarodowe- zawierane przez wspólnotę z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi
w imieniu wspólnoty- zawiera komisja np. w sprawch wymiany handlowej.

Wtórne źródła prawa wspólnotowego
1. akty prawnie wiążące: rozprządzenia, dyrektywy, decyzje
Rozporządzenia- (na takiej samej zasadzie jak ustawy, czyli bezpośrednio i w całości) mają zastosowanie ogólne (odnoszą się do powtarzalnych sytuacji i abstrakcyjnie ujętych adresatów) i charakter normatywny,
są instrumentem unifikacji ustawodawstwa- ujednolicenia.
Dyrektywy- akt szczególny skierowany do państw członkowskich, zobowiązują państwa członkowskie co do osiągnięcia celu, dobór środków do realizacji celu pozostaje w gestii państwa,
jest elastycznym instrumentem prawnym,
są wdrażane do krajowego porządku prawnego- wymagają wdrożenia,
harmonizują ustawodawstwa państw członkowskich- zbliżają.
Decyzje- można kojarzyć z decyzjami administracyjnymi, podobne do rozporządzeń- obowiązują bezpośrednio i w całości, akty prawne majace konkretnego adresata i odnoszą się do konkretnych sytuacji,
adresatem może być podmiot prywatny, państwo członkowskie.

Jurysdykcja Trybunału sądownictwa wspólnotowego
Najszerszy w I filarze (zw. z gosp)
Nieograniczona
Ograniczenie art.63 w ramach Tytułu IV (przeniesionych z filaru I) i pytań prejudycjalnych (art.234)
Pytanie prejudycjalne- kierowane przez sądy krajowe do ETS w prawach:
- wykładni prawa wspólnotowego
- legalności aktów prawa wspólnotowego
Każdy sąd krajowy, od którego w danej sprawie przysługuje odwołanie może wnieść pytanie do ETS, sąd krajowy, od którego w danej sprawie nie przysługuje odwołanie jest zobowiązany wnieść pytanie do ETS, jeżeli pojawią się wątpliwości,
Stronami są tylko sądy: krajowy i wspólnotowy.
Specyfika art.68
Pytanie prejudycjalne w sprawach objętych tytułem IV mogą być tylko przez sądy, od których odwołania nie przewidziano już w prawie krajowym
Art. 33 Klauzula pomostowa
Umożliwia przeniesienie pewnych norm umieszczonych w filarze III do I, co oznacza zacieśnienie współpracy w tej dziedzinie.

Filar III
Art.35
Uzależnia jurysdykcję Trybunału od uznania przez poszczególne państwa członkowskie gdy podpisały deklarację (dobrowolne poddanie się jurysdykcji Trybunału), muszą wskazać które sądy (swoboda w określaniu sadów).

Filar II
Brak jurysdykcji Trybunału
Charakter szczątkowy art. 301 w związku z polityką zagraniczną Urząd Wysokiego Komisarza ds. wspólnej polityki zagranicznej ma prawo do odwołania.

Wydawane akty prawne
W filarze III
Traktat z Maastricht stanowił, że będą wydawane:
- wspólne stanowiska,
- wspólne działania,- dot wiz tranzytowych na lotniskach UE
- konwencje międzynarodowe- umowy międzynarodowe między państwami członkowskimi.

Traktat z Amsterdamu wprowadził (1997):
- decyzje,
- decyzje ramowe- uchwalane najczęściej, kojarzyć można z dyrektywami- brak im bezpośredniego skutku- jednostki nie mogą się powołana daną decyzje ramową, muszą być wdroż
Filar II
Uchwalane akty prawne przez Radę Europejską:
- zasady i ogólne wytyczne,
- wspólne strategie
Charakter wiążący mają wspólne działania i wspólne stanowiska uchwalane przez RM
I większość kwalifikowana
II jednomyślność
III jednomyślność, głosowanie większością

Zasada konstruktywnego wstrzymania się od głosu
W ramach III filaru- nie zajęcie stanowiska nie stanowi na przeszkodzie uchwaleniu jednomyślnie (nie jest zobowiązane do realizacji)
Państw wstrzymujących się więcej niż 1/3 – zasada przestaje działać.

Struktura organów sądowych.
Reforma nicejska z 2001r. przyjmuje się:
1. ETS
2. Sąd I instancji
3. izby sądowe
1. najstarsza, najważniejsza 1956r.
2. z 1986r. , zaczął funkcjonować w 1988r. w celu odciążenia ETS, w latach 1988- 2001 funkcjonował w strukturach Trybunału, przeznaczony był do rozpatrywania spraw pracowniczych, od 2001 usamodzielnienie
3. przy sądzie I instancji i ETS do rozpatrywania spraw zwłaszcza ds. pracowniczych (kompetencje przedtem sądu I instancji).

Od 2001r. (art.225) sąd I instancji może rozpatrywać pytania prejudycjalne.
Jeżeli sąd I instancji wymaga orzeczenia co do spraw związanych ze spójnością, jednością prawa wspólnotowego może zdecydować o przekazaniu do ETS.
Sąd I instancji może działać jako sąd odwoławczy od orzeczeń izby sądowej w sprawach pracowniczych.
Rodzaje skarg do Sądu I instancji:
- skargi bezpośrednie wnoszone przez osoby fizyczne i prawne,
osoby fizyczne i prawne mogą wnieść do sądu I instancji skargę:
- na nieważność aktu prawnego,
- na bezczynność instytucji wspólnotowych,
- odszkodowawcza przeciwko instytucjom wspólnotowym funkcjonariusza i instytucji np. za wydanie aktu prawnego,
- sprawy skargi opartej na klauzuli arbitrażowej (właściwość wynika z umowy),
- skargi pracownicze (odwoławcze od izb).
Rozgraniczenie podmiotowe: osoby fizyczne i prawne- sąd I instancji.

Skład sądu I instancji:
- sędziowie po 1 z każdego państwa członkowskiego (obecnie 27), nie ma wymogu obywatelstwa, powoływani na 6 lat kadencji z możliwością reelekcji, brak jest funkcji rzecznika generalnego.
Rzecznik generalny- członek sądu, nie jest sędzią, wspierają sędziów trybunału poprzez opinię, zajmują stanowisko w sprawie
Opinia rzecznika- analiza orzecznictwa Trybunału w sprawach podobnych do będącej przedmiotem aktualnego sporu, nie jest wiążąca.
Wyjątkowo rzecznik generalny może być powołany.

Organizacja Trybunału;
Skład 27 sędziów na okres 6 lat, możliwość reelekcji, osoby z wykształceniem prawniczym, mogą sami zrezygnować, nie reprezentują swoich krajów, działają niezależnie (jak komisarz), nie można domagać się sędziego z danego kraju, zobowiązani są do zachowania tajemnicy, immunitet formalno- prawny, wynagrodzenie- nie płacą podatków krajowych.

Administracja Trybunału:
Ponad 700 urzędników,
Tłumacze (23 języki urzędowe w Unii),
Tajne obrady sędziów w języku francuskim
IV Wydzialy:
I Biblioteczny
II Tłumaczeń Pisemnych
III Tłumaczeń Ustnych
IV Informacyjny

Tryb posiedzeń
- pełny skład 27 sędziów (dla skarg szczególnej wagi)
- w izbach 3, 5, 7 sędziów (decyzje większością głosów),
sesje – charakter zamknięty
skarżący ma prawo wyboru języka postępowania nie tylko 23 języki urzędowe, ale też w jednym z języków europejskiego obszaru gospodarczego nawet norweski).
Są publikowane w różnych językach, wersja autentyczna, w którym toczyło się postępowanie
Przymus adwokacki,

Formy postępowania
- pisemna,
- ustna.
Pisemna- dłuższa, wymiana korespondencji, ustalenia co do stanu faktycznego, replika, duplika
Ustna- krótka, przedstawiciele stron maja 30 min, tajna rada, głosują w odwrotnym porządku starszeństwa (najpierw młodsi, potem starsi).

Wykładnia prawa wspólnotowego (interpretacja).
- językowa (na gruncie językowym, rozumienia samego tekstu),
- celowościowa,
- systemowa,
- ewolucyjna


Czy możliwe jest odwołanie od orzeczeń sadu I instancji do ETS?
- tak , w odniesieniu do kwestii prawnych
np. zarzut braku kompetencji, naruszenia zasad proceduralnych
- nie można w odniesieniu do stanu faktycznego.
ETS może dokonać rewizji lub kasacji.
Kasacja- ETS uchyla wyrok sądu I instancji i kieruje sprawę do ponownego rozpatrzenia
Rewizja- ETS uchyla wyrok sadu I instancji i sam wyda ostateczny wyrok.

Rola ETS ma charakter trójwymiarowy:
- może orzekać jako sąd konstytucyjny- orzekanie o zgodności prawa wtórnego z prawem pierwotnym,
- sąd międzynarodowy- jedno państwo członkowskie może oskarżyć drugie państwo o łamanie prawa wspólnotowego,
- sąd regulacyjny- reguluje wspólnotowy porządek prawny, zapewnia jednolitość prawa wspólnotowego poprzez pytania prejudycjalne.

Proceduralny charakter orzecznictwa ETS
Common low, podstawowe znaczenie mają sprawy podobne już rozstrzygnięte
Orzeczenia ETS nie mają walorów precedensu, ale Trybunał orzeka zgodnie z linią orzecznictwa w danej dziedzinie
Orzeczenie wstępne- jest wiążące w danej sprawie.

12.01.2008
Odwołanie od sądu I instancji do ETS
W jakich kwestiach?
Nie można odwołać się podnosząc zarzut źle ustalonego stanu faktycznego
tylko
można w kwestiach prawnych
np. sąd I instancji nie był właściwy, doszło do naruszenia zasad proceduralnych (np. nie wysłuchania stron).

Zasada autonomii proceduralnej
Stosując prawo wspólnotowe sądy krajowe korzystają z procedury krajowej (nie ma procedury wspólnotowej)
tę zasadę korygują 2 inne zasady:
- ekwiwalentności- istnieje nakaz równoważnego traktowania roszczeń opartych na przepisach prawa krajowego i wspólnotowego,
- efektywności- krajowe przepisy proceduralne nie mogą utrudniać lub uniemożliwiać dochodzenia roszczeń na prawie wspólnotowym.

Podział kompetencji między sadami w państwach członkowskich członkowskich a ETS
ETS:
1. interpretacja prawa wspólnotowego- wykładnia- odpowiada na pytania,
2. orzekanie o legalności aktu prawa wspólnotowego.

Sądy krajowe:
1. stosując prawo wspólnotowe umożliwiają powołanie się na normy prawa wspólnotowego,
2. dokonują interpretacji prawa krajowego pod kątem zdolności z prawem wspólnotowym,
3. orzekanie o naruszeniu prawa wspólnotowego przez dane państwo członkowskie (gdy będzie rozpatrywał roszczenie danej jednostki).

Typy skarg:












WSPÓŁPRACA SĄDOWA I POLICJI W SPRAWACH KARNYCH (III FILAR)
OLAF – Europejski urząd do zwalczania oszustw utworzony w 1999 roku. Urzędnicy tego urzędu są powoływani do badania działań państw członkowskich i państw trzecich. W 1997 roku powstał kodeks wspólnotowego prawa karnego. Ujęto w nim katalog przestępstw państw wspólnotowych, np.:
· oszustwo na szkodę budżetu wspólnotowego;
· oszustwo przy ogłaszaniu zamówień publicznych;
· korupcja;
· nadużycie uprawnień służbowych.
Przez przestępstwo zorganizowane – rozumie się działanie dwóch lub większej liczby osób, trwające przez dłuższy czas w pewien sposób zinstytucjonowany i mający na celu uzyskanie korzyści materialnej bądź wpływu na władze publiczną w sposób sprzeczny z prawem.
Środki instytucjonalne to (placówki unijnego wymiaru sprawiedliwości):
1. EUROPOL (Europejskie Biuro Policji powołane w 1992 roku).
2. EUROJUST (Zespół Europejskiej Współpracy Sądowej utworzony w 2002 roku).
3. CEPOL (Europejskie Kolegium Policyjne utworzone w 2005 roku) – jego celem jest udzielanie pomocy w trans granicznym szkoleniu wyższych funkcjonariuszy policji poprzez optymalizację i umacnianie współpracy między odpowiednimi krajowymi instytucjami i organizacjami. Siedziba w Wielkiej Brytanii.
Środki materialno –prawne:
1. O ogólnym charakterze:
· plan zwalczania przestępczości zorganizowanej na terenie Europy z 2000 roku.
2. O szczególnym charakterze:
· decyzja ramowa z 2002 r4oku o Europejskim nakazie aresztowania;
· dyrektywa z 2002 roku w sprawie zwalczania nielegalnego handlu ludźmi.
EUROJUST został utworzony decyzją Rady. Zwany jest Europejskim Systemem Współpracy Sądowej. Kompetencje:
· wnoszenie aktów oskarżenia do sądów krajowych;
· koordynacja postępowań karnych prowadzonych w różnych państwach członkowskich.
EUROPOL został utworzony na mocy Konwencji Międzynarodowej. Polska przynależy do EURIPOL–u od 2005 roku. Zajmuje się przede wszystkim zwalczaniem handlu narkotykami. Koordynuje działania policji poszczególnych państw członkowskich. Działa poprzez system oficerów łącznikowych.
Problem ekstradycji opiera się na Konwencji Rady Europy z 1957 roku. W 1995 i 1996 roku wydano dwie dodatkowe Konwencje upraszczania procedury ekstradycji.
Zasady ekstradycji:
1. Zakaz wydawanie za przestępstwa polityczne.
2. Zakaz wydawania własnych obywateli.
3. Zakaz specjalności – mówi, że sprawcę czynu może pociągnąć do odpowiedzialności tylko i wyłącznie do przestępstwa wskazanego we wniosku ekstradycyjnym.
4. Zakaz dalszej ekstradycji.
5. Zakaz podwójnej karalności.
Przestępstwo ekstradycyjne – to takie które jest zagrożone karą minimum 12 miesięcy pozbawiania wolności w państwie wnioskującym o ekstradycję i minimum 6 miesięcy w państwie do którego wniesiono o ekstradycję.
Przesłanki nie wydania osoby wskazanej we wniosku o ekstradycje (art.3 dec. ramowej):
1. Obligatoryjne:
- dany czyn jest objęty amnestią, która dotyczy nakazu aresztowania;
- przeszkoda res iudicata w innym państwie członkowskim;
- przeszkoda wieku,
- przeszkoda praw człowieka
- kara mniejsza niż 12 miesiecy
- orzeczona kara nie przekracza 4 miesiecy.
2. Fakultatywne:
- jeżeli czyn nie jest przestępstwem w danym państwie;
- przeszkoda zawisłości sprawy;
- immunitet;
- przeszkoda podwójnej karalności
- prawomocny wyrok w państwie wykonania ENA
- fakultatywna przesłanka obywatelska
- fakultatywna przesłanka terytorialności.

Współpraca sądowa – sprawy karne – grupy postanowień:
1) Pomoc prawna: przekazywanie przedmiotów pochodzących z przestępstwa, przesłuchania świadków.
2) Przekazywanie osób poszukiwanych (Dec. Ramowa z 7.122002 w sprawie ENA)
3) Zabezpieczenia mienia i środków dowodowych (Dec. Ramowa z 22.7.2003), państwa członkowskie zobowiązane do wykonywania i stosowania postanowień o zabezpieczeniu wydanych w innych państwach.
Dotyczą przestępstw zagrożonych karą powyżej 3 lat.
Ekstradycja – wydanie władzom danego państwa osoby ściganej przez to państwo za popełnienie określonych przestępstw.
ENA (europejski nakaz aresztowania)- decyzja sądowa wydane przez dane państwo członkowskie w celu aresztowania i wydania….
Cel:
- przeprowadzenie postępowania karnego
- wykonanie kary
- zastosowanie środka zabezpieczającego(typu areszt)
Regulacje prawne ekstradycji na szczeblu UE:
- konwencja Rady Europy o ekstradycji z 133.121957
- konwencja w sprawie uproszczenia procedury ekstradycyjnej z 10.03.1995
- konwencja o ekstradycji między państwami członkowskimi UE z 27.10.1996

Res iudicate – powaga rzeczy osądzonej, uznawanie wyroków karnych z innych państw.
Ne bis idem – zakaz podwójnego karania i ścigania za to samo przestępstwo

Procedury wydania ENA w Polsce:
- art.65a i 65b KPK
- organy uprawnione: sady okręgowe
- warunek: zgłoszenie odpowiedniego wniosku przez prokuratora do sadu okręgowego
- warunek trafia do SIS lub do właściwego sądu okręgowego w państwie wydania ENA (gdy miejsce pobytu osoby jest znane)
- terminy wykonania ENA
- zgoda osoby zatrzymanej (10 dni)
- brak zgody
Treść ENA:
- tożsamość i obywatelstwo osoby do której skierowany jest wniosek
- dane osoby i teleadresowe organu wykonującego nakaz
- dowody istnienia wyroku, który należy wykonać
- chartka. i kwalifikacje prawne przestępstwa
- opis okoliczności popełnienia przestępstwa
- orzeczona kara…..
Czynniki utrudniające współpracę:
1) regulacje oparte na decyzjach ramowych tzn. realizacje pewnych zadań pozostawia się państwom członkowskim
2) wiele aktów prawnych ma charakter niewiążący
3) szybki rozwój…
Współpraca sądowa – sprawy cywilne:
- Geneza: rozwój wspólnego rynku: potrzeba respektowania orzeczeń zapadłych w innych państwach członkowskich
- Traktat Rzymski(1957): państwa członkowskie zobowiązują się do zapewnienia wzajemnego wykonywania orzeczeń sądowych i arbitrażowych (orzeczenia sądów polubownych)
- Konwencja Brukselska (27.09.1968) o jurysdykcji wykonaniu orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych.
Kryterium wyznaczające jurysdykcję;
Domicyl pozwanego na terenie danego państwa
- Konwencja nowojorska (1958) o uznaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych
- Konwencja lugańska między EWG a EFTA (16.9.1988): rozszerza postanowienia konwencji brukselskiej na kraje EFTA
30.10.2007 nowa konwencja lugańska o uznaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych pomiędzy UE, Szwajcarią, Norwegią, Islandią.
- Traktat o UE (1992) współpraca sądowa w sprawach cywilnych elementem III-ego filaru, instrument współpracy umowy międzynarodowe
- Traktat o UE (1997) włączenie współpracy sądowej do I-ego filaru, Wielka Brytania, Irlandia, Dania- protokoły o nie uczestniczenie.


  PRZEJDŹ NA FORUM