| opracowania do zagadnień na egzamin |
| Wklejam poprawione (sprawdzone z książką, ustawą, notatkami) kilka pytań na egzamin. Trochę się pokrywają z opracowaniami wyżej, ale są przynajmniej sprawdzone. 1. Podstawowe założenia reformy sądownictwa administracyjnego w Polsce od 1.01.2004 r. Ustawa prawo o ustroju sądów administracyjnych wprowadza nowy system sądów administracyjnych obejmujących Naczelny Sąd Administracyjny oraz nowo tworzone w drodze rozporządzenia – przez Prezydenta RP na wniosek prezesa NSA – wojewódzkie sądy administracyjne. NSA sprawuje nadzór w zakresie orzekania nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych, a w szczególności rozpatruje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów, podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do jego właściwości na mocy odrębnych ustaw. Prezydent w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów. 1 stycznia 2004 r. utworzono 14 wojewódzkich sądów administracyjnych. Później zostały utworzone jeszcze dwa. 2. Warunki formalne do objęcia stanowiska sędziego sądu administracyjnego (WSA i NSA) i asesora WSA. Referendarz sądowy. Asesorem może być osoba, która: - posiada obywatelstwo polskie, - korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, - jest nieskazitelnego charakteru, - ukończyła wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra – lub studia zagraniczne uznane w Polsce, - jest zdolna ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków asesora sądowego, - ukończyła 30 lat, - wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej i prawa administracyjnego, oraz innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej. Przez: -4 lata pozostawała na stanowisku sędziego lub prokuratora, -4 lata wykonywała zawód - adwokata, radcy prawnego, notariusza, -6 lat pozostawała w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego. Na sędziego WSA może być powołana osoba, która: -posiada obywatelstwo polskie, -korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, -jest nieskazitelnego charakteru, -ukończyła wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra – lub studia zagraniczne uznane w Polsce, -jest zdolna ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków sędziego, -ukończyła 35 lat -wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej i prawa administracyjnego, oraz innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej. Pozostawał: -8 lat na stanowisku sędziego lub prokuratora, -8 lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego, notariusza, -10 lat pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego, -2 lata pracował w charakterze asesora sądowego w WSA. Wymagania, co do stażu na określonych stanowiskach lub wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego, notariusza nie dotyczą osób -z tytułem naukowym profesora, -ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych. Na sędziego NSA może być powołana osoba, która: -posiada obywatelstwo polskie -korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich -jest nieskazitelnego charakteru -ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra – lub studia zagraniczne uznane w Polsce -jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków sędziego -ukończył 40 lat: Wymaganie ukończenia 40 lat nie dotyczy: sędziego, który co najmniej 3 lata pozostawał na stanowisku sędziego WSA, Pozostawał: -10 lat na stanowisku sędziego lub prokuratora -10 lat wykonywał zawód - adwokata, radcy prawnego, notariusza Wymagania, co do długoletniego stażu nie dotyczą osób -z tytułem naukowym profesora, -ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych. 3. Organy WSA. Prezes i kolegium sądu – ich uprawnienia. Organami wojewódzkiego sądu administracyjnego są: 1) prezes sądu, 2) zgromadzenie ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego 3) kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego Prezes WSA Jest powoływany spośród sędziów sądu wojewódzkiego lub NSA przez Prezesa NSA, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego wojewódzkiego sądu i Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego. Prezesa WSA jest powoływany na okres 5 lat, najwyżej na dwie kolejne kadencje. W toku kadencji prezes WSA może być odwołany przez Prezesa NSA w przypadku rażącego niewywiązywania się z obowiązków służbowych, bądź gdy dalszego pełnienia funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości. Do zadań prezesa WSA należą: - kierowanie sądem i reprezentowanie go na zewnątrz - pełnienie czynności administracji sądowej - pełnienie innych czynności związanych z ustawą. Kolegium WSA: Przewodniczącym kolegium WSA jest prezes tego sądu. Kadencja kolegium trwa 3 lata. Uchwały kolegium zapadają w obecności przynajmniej połowy liczby jego członków (quorum), zapadają one bezwzględną większością głosów. Do zadań kolegium WSA należy: - Rozpatrywanie spraw przedstawianych zgromadzeniu ogólnemu, - Rozpatrywanie innych spraw przedstawionych przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy, - Ustalanie podziału czynności w sądzie, - Określanie zasad przydziału spraw sędziom, - Przedstawienie zgromadzeniu ogólnemu opinii o kandydatach na stanowiska sędziów. 4. Pojęcie sprawy sądowoadministracyjnej, zakres właściwości sądu administracyjnego, wyłączenia spod kognicji sądów administracyjnych. Sprawa sądowoadministracyjna to rozpoznanie i rozstrzygnięcie przez sąd administracyjny skargi na zgodność z prawem działania lub bezczynności organów wykonujących zadania administracji publicznej. Elementem konstytutywnym sprawy sądowoadministracyjnej jest kontrola przez sąd administracyjny działalności administracji publicznej. Element ten różni sprawę sądowoadministracyjną od sprawy administracyjnej. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na: (Art. 3 § 2) 1.Decyzje administracyjne; 2.Postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę, co do istoty; 3.Postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie; 4.Inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa; 5.Akty prawa miejscowego organów j.s.t. i TOAR (terenowych organów administracji rządowej) 6. Akty organów j.s.t. i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej; Akty nadzoru nad działalnością organów j.s.t. 7.Bezczynność organów Sądy administracyjne rozstrzygają: -spory o właściwość między organami j.s.t. i SKO o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, -spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Wyłączenie spod kognicji sądów administracyjnych: (art..5) Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach: 1. Wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej; 2. Wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi; 3. Odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba, że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa. 4. Wiz wydawanych przez konsulów, z wyjątkiem wiz wydawanych cudzoziemcowi będącemu członkiem rodziny obywatela państwa członkowskiego UE 5. Zezwoleń na przekraczanie granic w ramach małego ruchu granicznego wydawanych przez konsulów. 5. Właściwość miejscowa WSA. Właściwość rzeczowa NSA. Właściwość miejscowa WSA: (art. 13 § 3) Do rozpoznania sprawy właściwy jest WSA, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność bądź bezczynność została zaskarżona. Odstępstwa można wprowadzić tylko w drodze rozporządzenia Prezydenta RP. Tą drogą można przekazać WSA rozpoznawanie spraw określonego rodzaju innemu WSA, jeżeli wymagają tego względy celowości. Właściwość rzeczowa NSA: (art.15, § 1) 1. Rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń WSA, 2. Podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, 3. Podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo – administracyjnej, 4. Rozstrzyga spory, o właściwość między: - organami j.s.t. i między SKO - spory kompetencyjne między organami j.s.t. a organami administracji rządowej. 5. Rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw. 6. Skład sądu. Przesłanki wyłączenia sędziego. Sąd administracyjny orzeka w składzie 3 sędziów, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie 1 sędziego, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Zarządzenia poza rozprawą wydaje przewodniczący. Wyznaczanie składu orzekającego do rozpoznania sprawy na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym określają regulaminy wewnętrznego urzędowania sądów administracyjnych, wydane na podstawie odrębnej ustawy. Zmiana składu orzekającego może nastąpić jedynie z przyczyn losowych albo, gdy sędzia nie może uczestniczyć w składzie orzekającym z powodu przeszkód prawnych. Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy: (Art. 18 § 1) 1) w sprawach w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki; 2) w sprawach swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia; 3) w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; 4) w sprawach w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron; 5) w sprawach w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą; 6) w sprawach w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego, w sprawach, w których występował jako prokurator. 7) w sprawach w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej. Cool w sprawach dotyczących skargi na decyzję albo postanowienie, jeżeli w prowadzonym wcześniej postępowaniu w sprawie brał udział w wydaniu wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie. Sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości, co do bezstronności sędziego. 7. Pojęcie zdolności procesowej i sądowej 1. Zdolność procesowa: To zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych. Zdolność procesową mają: - osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, - osoby prawne, - organizacje społeczne i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 25 P.p.s.a., tj. posiadające zdolność sądową. 2. Zdolność sądowa: To zdolność do występowania przed sądem administracyjnym jako strona lub uczestnik postępowania. Zdolność sądową posiadają wszystkie osoby fizyczne i osoby prawne. Szczegółowo jest to określone w art. 25 P.p.s.a. 8. Strony postępowania i uczestnicy na prawach stron. Pojęcie skarżącego. Postępowanie administracyjne opiera się na zasadzie dwustronności. Obie strony mają tu równorzędną pozycję procesową. Te dwie strony postępowania występują tylko w tych postępowaniach, które są wszczynane na skutek wniesienia skargi. Jedną stroną jest skarżący a drugą organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Skarżący - to podmiot, który wnosi do sądu administracyjnego skargę na działanie lub bezczynność organu wykonującego administrację publiczną. Legitymacje do złożenia skargi posiada każdy, kto ma w tym interes prawny oraz Prokurator, RPO, organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. (art. 50 P.p.s.a.) Organ - którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Jest to organ wykonujący administracje publiczną: -organ państwowy, -organizacja społeczna, -państwowa lub samorządowa jednostka organizacyjna, Powołany na podstawie ustaw lub porozumienia do wykonywania zadań administracji publicznej. Status strony postępowania sądowo – administracyjnego może uzyskać także organ, który nie wykonuje administracji publicznej. Uczestnicy na prawach strony: Uczestnikiem, jest podmiot, który nie będąc stroną ma prawo uczestniczyć w postępowaniu oraz korzystać z wszystkich uprawnień przysługujących stronie. 2 kategorie uczestników 1. Osoby, które staja się uczestnikami na prawach strony z mocy prawa są to podmioty, które nie wniosły skargi, ale brały udział w postępowaniu administracyjnym i wynik postępowania sądowego dotyczy ich interesu prawnego. Znajdują się tu osoby, które nie zaskarżyły decyzji lub postanowienia a skargę wniósł: -inny uprawniony do tego podmiot – inna strona postępowania administracyjnego, -prokurator, -RPO, -organizacja społeczna. Uczestnicy postępowania na prawach strony mogą brać udział zarówno po stronie skarżącego jak i organu, którego działanie lub bezczynność zostały zaskarżone. 9. Zasady udziału pełnomocnika w postępowaniu sądowoadministracyjnym Zdolność występowania w charakterze pełnomocnika: Strona, która chce ustanowić pełnomocnika ma obowiązek udzielić pełnomocnictwa: -adwokatowi, radcy prawemu, innemu skarżącemu , uczestnikowi postępowania, rodzicom, małżonkowi, rodzeństwu lub zstępnemu strony oraz przysposobionemu. Inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne: -rzecznik patentowy – w sprawach własności przemysłowej -doradca podatkowy - w zakresie sądowej kontroli decyzji w sprawach administracyjnych dotyczących obowiązków podatkowych -osoba prawna lub przedsiębiorca, w tym nie posiadający osobowości prawnej, pracownika tej jednostki lub jej organu nadrzędnego -państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej Tryb i forma udzielenia pełnomocnictwa: Ustanowienie pełnomocnika następuje w drodze oświadczenia złożonego przez mocodawcę. Udziela go bezpośrednio podmiot, który ma być reprezentowany przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo powinno być udzielone w formie pisemnej, lub w toku sprawy ustnie na posiedzeniu sądu i wciągnięte do protokołu. Ustne udzielenie nie jest możliwe w momencie wszczęcia postępowania i przed jego wszczęciem. Udzielone w formie pisemnej musi zawierać podpis mocodawcy. Jeśli strona nie może się podpisać pełnomocnictwo podpisuje osoba przez nią upoważniona z podaniem przyczyny, dlaczego strona sama się nie podpisała. Podpis strony złożony na oryginale pełnomocnictwa nie wymaga urzędowego poświadczenia, ale w razie wątpliwości można go żądać. Dokument stwierdzający ustanowienie pełnomocnictwa podlega opłacie skarbowej, którą uiszcza się przez naklejenie na dokumencie znaków opłaty skarbowej oraz skasowanie tych znaków. Osoba, która nie dołączy do akt sprawy ustanowionego w odpowiedniej formie pełnomocnictwa nie może dokonać skutecznie czynności procesowych w imieniu strony. Rodzaje pełnomocnictwa: Istnieją 3 rodzaje pełnomocnictwa: 1. Ogólne – jest to pełnomocnictwo do prowadzenia wszelkich spraw przed sadami administracyjnymi. 2. Do prowadzenia poszczególnych spraw –szczególne – uprawniające pełnomocnika do prowadzenia tylko poszczególnych spraw 3. Do niektórych tylko czynności w postępowaniu – polega na umocowaniu do dokonywania ściśle określonych czynności procesowych w postępowaniu Czynności procesowe dokonane przez pełnomocnika w granicach umocowania wywołują skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. 13. Tryb wnoszenia skarg, obowiązki organu w razie wniesienia skargi. Uprawnienia dyscyplinujące sądu oraz o charakterze represyjnym. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi. Organ przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłość prowadzenia postępowania zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Uwzględniając skargę organ stwierdza jednocześnie, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa. W przypadku nieprzekazania akt lub niewykonania innych obowiązków sąd dysponuje możliwościami dyscyplinującymi organ. Może on przede wszystkim, na wniosek skarżącego, orzec o wymierzeniu organowi grzywny. Jeżeli zaś organ nie przekazał sądowi skargi, mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. 19. Podstawowe zasady wyrokowania, sprawa tzw. „głębokości” orzekania (art. 135 Ppsa) Podstawowe zasady wyrokowania Sprawę rozstrzyga się wyrokiem. Stanowi on rozstrzygnięcie sprawy i dotyczy jej istoty. Zapada po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy. Wyrok może być podjęty jedynie przez sędziów, przed którymi toczyła się rozprawa, większością głosów. Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. W sprawie zawiłej może nastąpić odroczenie publikacji na czas do 14 dni. Termin ten może być przedłużony tylko raz o 7 dni. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym. Nieobecność stron nie wstrzymuje jego ogłoszenia. Ogłasza się go przez odczytanie sentencji. Jeżeli wyrok zapadł na posiedzeniu niejawnym, orzeczenie sporządza się bezpośrednio po jego podjęciu. Sprawa tzw. „głębokości” orzekania Przy wyrokach uwzględniających skargę, należy pamiętać, że zgodnie z art. 135 P.p.s.a sąd może działać w stosunku do aktów podjętych we wszystkich postępowaniach w granicach danej sprawy. Oznacza to: 1. możliwość wyciągnięcia konsekwencji w odniesieniu do wszystkich wydanych w sprawie aktów , w tym również decyzji wydanych w poprzednich postępowaniach w zakresie danej sprawy w celu finalnego doprowadzenia do stanu zgodnego z prawem. 2. oznacza możliwość objęcia kontrolą w niektórych sytuacjach, aktów wydawanych po zakończeniu sprawy administracyjnej 3. możliwość zastosowania koncepcji tzw. decyzji zależnej. W takim przypadku, jeżeli istnienie konieczny związek przyczynowy między6 decyzjami administracyjnymi, możliwa jest również kontrola decyzji zależnej. 22. Sposoby rozstrzygania spraw, których przedmiotem jest akt, czynność z zakresu administracji publicznej, uchwała organu jednostki samorządu terytorialnego, akt nadzoru lub bezczynność, a także przewlekłość Sąd może rozstrzygać sprawy: 1. W odniesieniu do aktów i czynności z zakresu administracji publicznej sąd, uwzględniając skargę, uchyla dany akt lub stwierdza bezskuteczność czynności. Nie jest tutaj możliwe stwierdzenie nieważności i to niezależnie od rodzaju naruszeń. 2. W stosunku do aktów prawa miejscowego organów administracji rządowej aktów prawa miejscowego oraz innych aktów j.s.t. sąd, uwzględniając skargę, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały one wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. 3. W przypadku uwzględnienia skargi na akt nadzoru nad jednostką samorządu terytorialnego sąd administracyjny uchyla ten akt. Może to dotyczyć zarówno całości jak i części aktu. 4. W konsekwencji uwzględniania skargi na bezczynność, sąd zobowiązuje organ do wydania aktu lub dokonania czynności albo uznania uprawienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa. |